BROWARCZYK ANTONI, poległy w stanie wojennym 1981
| < Poprzednie | Następne > |
ANTONI KRZYSZTOF BROWARCZYK (21 X 1961 Gdańsk – 17 XII 1981 Gdańsk), pierwsza śmiertelna ofiara stanu wojennego w Gdańsku. Syn Czesława (22 II 1933 – 30 X 2013) i Marianny Browarczyk (22 IX 1938 – 25 VIII 2020). Mieszkaniec Gdańska- Zaspy, od 1980 członek Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. 16 XII 1981 uczestniczył w demonstracjach ulicznych w Gdańsku przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego. 17 XII 1981, w trakcie trwania kolejnej demonstracji, wracał z praktyki w prywatnym zakładzie elektromechanicznym. Na Targu Rakowym postrzelony został w głowę z pistoletu maszynowego PM-43 przez funkcjonariusza Milicji Obywatelskiej. Według badań balistycznych strzelający znajdował się niedaleko schodów lub na schodach ówczesnego budynku Komitetu Wojewódzkiego PZPR.
Przypadkowi świadkowie przenieśli go na ławce parkowej do Szpitala Wojewódzkiego przy ul. Świerczewskiego (ul. Nowe Ogrody), gdzie zmarł. Akt zgonu wystawiony z datą 23 XII 1981, pochowany został 31 XII 1981 na Cmentarzu Komunalnym nr 5, Łostowickim. 18 VIII 1982 Prokuratura Marynarki Wojennej umorzyła śledztwo w sprawie jego śmierci z powodu niewykrycia sprawcy postrzelenia. W 1983 postępowanie, po rozpatrzeniu zażaleń ze strony rodziny, umorzyła również Naczelna Prokuratura Wojskowa. Postępowania prowadzone w następnych latach, między innymi przez Sejmową Nadzwyczajną Komisję do Zbadania Działalności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku, również zostały umorzone z powodu braku możliwości ustalenia bezpośrednich sprawców lub przedawnienia karalności czynów.
W 1993 w Video Studio Gdańsk powstał poświęcony mu film dokumentalny Padł na ulicy Gdańska. W 2018 został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. 13 XII 2006 matka i siostra odsłoniły tablicę poświęconą ofiarom stanu wojennego na Murze Pamięci przy Pomniku Poległych Stoczniowców 1970. Od 2014 jego imię nosi Grand Prix Siedlec w Biegowym Grand Prix Dzielnic Gdańska. W 2016 jego nazwisko umieszczono na tablicy ofiar poległych w 1970 i w czasie stanu wojennego. 13 XII 2016 odsłonięto Pomnik Ofiar Stanu Wojennego na Targu Rakowym, dedykowany między innymi jego pamięci. W 2019 Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej sfinansowało wymianę nagrobka i znajdujących się przy nim trzech krzyży stylizowanych na pomnik Poległych Stoczniowców. Na tablicy nagrobnej umieszczono inskrypcję z fragmentem wiersza autorstwa siostry, Grażyny Browarczyk-Matusiak: „TU LEŻY NASZ POLAK – SYN / I PRAWDA GORZKA JEST TAKA, / ŻE PADŁ NA ULICY GDAŃSKA, / A STRZAŁ BYŁ TEŻ Z RĘKI POLAKA.
9 XII 2021 Narodowy Bank Polski wyemitował monetę kolekcjonerską „Pamięci ofiar stanu wojennego” wykonaną ze srebra, o nominale 10 zł. Na awersie monety umieszczono między innymi jego podobiznę, został również wymieniony wśród 56 ofiar stanu wojennego na rewersie monety.
Bibliografia:
Chrzanowski Robert, Antoni Browarczyk (1961–1981) – pierwsza ofiara stanu wojennego w Gdańsku, w: Stan wojenny na Pomorzu Nadwiślańskim (1981–1983). Szkice historyczne, Gdańsk 2012.
