GIERSZEWSKI STANISŁAW, profesor Uniwersytetu Gdańskiego
| < Poprzednie | Następne > |
STANISŁAW GIERSZEWSKI (28 VIII 1929 Czarnowo koło Brus – 27 V 1993 Gdynia), historyk, profesor Uniwersytetu Gdańskiego (UG). Syn Józefa (5 XII 1900 Prądzona (wybudowania Trzebielsk) – czerwiec/lipiec 1943 w schronie bojowym w Leśnictwie Dywan kolo Lipusza), nauczyciela, m.in. od 1935 kierownika szkoły w Chełmży, podczas II wojny światowej komendanta naczelnego Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski” i poślubionej w 1926 Anny (28 X 1904 Prądzona (wybudowania Kaliska) – 1969 Człuchów) z domu Wnuk-Lipińskiej. Brat Jana (1928 – 1989 Słupsk), Haliny (1934 – 2005 Człuchów) i Mariana (1938 – 1996 Ciechocinek) oraz Franciszka, Zygmunta i Jerzego, zmarłych we wczesnym dzieciństwie. Mieszkał kolejno w Kowalewie i w Chełmży, gdzie naukę w szkole powszechnej przerwał mu wybuch II wojny światowej, przed którą rodzina ewakuowała się na Wschód do Stanisławowa, skąd powróciła do domu rodziców Anny w Gochach. Starsze dzieci uczyły się w niemieckiej szkole w Prądzonie. Po 1945 uzyskał eksternistycznie świadectwo ukończenia szkoły podstawowej, w 1947 zdał maturę w Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego w Sopocie.
W 1951 ukończył studia historyczne w gdańskiej Wyższej Szkole Pedagogicznej (WSP), w 1952 na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu otrzymał tytuł magistra historii. W latach 1950–1955 pracował w gdańskim Archiwum Państwowym ( archiwa) jako praktykant (1950–1951), asystent (1951–1953) i starszy asystent (1953–1955). W latach 1955–1966 zatrudniony był w Zakładzie Historii Pomorza Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk (PAN) w Gdańsku. Od 1960 doktor nauk humanistycznych na podstawie rozprawy Elbląski przemysł okrętowy w latach 1570–1815 (przewód na UMK w Toruniu), od 1965 doktor habilitowany (przewód: Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu) na podstawie pracy Struktura gospodarcza i funkcje rynkowe mniejszych miast województwa pomorskiego w XVI i XVII w..
Od 1966 docent gdańskiej WSP, od 1967 do 1970 prodziekan Wydziału Humanistycznego. Od 1970 pracownik UG, w latach 1972–1974
był dyrektorem Instytutu Historii UG, w 1978–1981 pełnił funkcję dziekana Wydziału Humanistycznego UG, do śmierci był kierownikiem Zakładu Historii Polski i Powszechnej XVI–XVIII wieku IH UG. Od 1972 profesor nadzwyczajny (tytularny), od 1980 profesor zwyczajny. W latach 1971–1973 był pierwszym zastępcą sekretarza generalnego Gdańskiego Towarzystwa Naukowego.
Zajmował się problemami gospodarki morskiej w epoce feudalnej i dziejami ludności polskiego Pomorza w okresie zaboru pruskiego oraz dziejami miast i mieszczaństwa. Autor m.in. monografii Elbląg – przeszłość i teraźniejszość (1970, 1978 i 1988), Wisła w dziejach Polski. Członek Komitetu Nauk Historycznych PAN oraz zespołów redakcyjnych wielu czasopism naukowych. Redagował serię „Pomorze Gdańskie” (t. 1–8), „Biblioteczkę Elbląską” (nr 1–10), zbiorowe dzieje Chojnic, ziemi bytowskiej i Słupska, wydawnictwa słownikowe: Pomorscy patroni ulic Trójmiasta i Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego (t. 1, 1992).
Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1973), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, odznaką "Tysiąclecia państwa Polskiego" (1966), odznaką „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1970), Medalem Stolema (1972), złotą odznaką "Zasłużony Pracownik Morza" (1975). Otrzymał nagrodę naukową miasta Elbląga (1961). Pośmiertnie poświęcono mu księgę pamiątkową W kręgu badań Profesora Stanisława Gierszewskiego (1995).
Żonaty był z Zofią (5 XII 1930 Lida – 20 XII 2013 Gdynia) z domu Melon, córką legionisty, zawodowego oficera 77 Pułku Piechoty. Jedyna córka, Magdalena (15 VII 1961 Gdańsk – 9 VI 2017 Gdynia), była absolwentką Wydziału Ekonomii UG. Pochowany na cmentarzu Witomińskim w Gdyni wraz z żoną i córką.
Bibliografia:
Borzyszkowski Józef, Profesor Stanisław Gierszewski (1929–1993). Mistrz a uczniowie, w: W kręgu badań Profesora Stanisława Gierszewskiego, red. Andrzej Groth, Gdańsk 1995, s. 9-13.
Borzyszkowski Józef, Życie i dokonania Profesora Stanisława Gierszewskiego (1929–1993) a Gochy i Zabory (w dwudziestolecie śmierci), Acta Cassubiana, 15, 2013, s. 389-399.
Groth Andrzej, Stanisław Gierszewski, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. II, Gdańsk 1994, s. 51-51.
Majewska Gabriela, Stanisław Gierszewski (1929–1993), w: Słownik Biograficzny Historyków Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2020, s. 141-166.
