SZPITAL BOŻEGO CIAŁA

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >
Zabudowania Szpitala Bożego Ciała z kościołem i cmentarzem (po lewej Brama Bożego Ciała w osi obecnej ul. Korzennej), 1601, fragment planu Friedrich Berndta
Szpital Bożego Ciała (widok od strony północno-zachodniej, za ogrodzeniem po prawej cmentarz Bożego Ciała), 1835, akwarela z 1854 wedle rysunku Augusta Lobegotta Randta
Kościół i szpital Bożego Ciała, początek XX wieku
Kartusz nagrobny Michaela Ahlerta, prowizora szpitala Bożego Ciała, 1767
Zarząd Szpitala Bożego Ciała, 1920. Od lewej: dr Georg Petschof (w Zarządzie od 1903), Ernst Mix (od 1900), Paul Fischer (od 1908), Gerhard Wanfried (od 1920)
Kościół Bożego Ciała i zabudowania poszpitalne, w tle Krzyż Dwutysiąclecia Chrześcijaństwa i Tysiąclecia Gdańska na Grodzisku, 2020

SZPITAL BOŻEGO CIAŁA (Heilige-Leichnam-Hospital), powstał przed 1380 poza murami Starego Miasta przy Hagenbergische Gasse (obecnie ul. 3 Maja), początkowo jako zakład dla trędowatych podległy Radzie Starego Miasta. Zachowała się informacja, że w 1395 trafiła tu zarażona trądem Sigle, żona gdańskiego mieszczanina Nicolausa mit den Engelschen. Mąż wydzielił jej część majątku i przekazał szpitalowi na jej utrzymanie.

Od 1. połowy XV wieku przyjmował przede wszystkim ludzi starych, chorych i samotnych, a co najmniej od 1443 – także wkupujących się na dożywocie (prebendariusze), okresowo również chorych zakaźnie (np. w 1601 roku pacjentów przeniesiono do miejskiego lazaretu ( Szpital Miejski (Lazaret przy Bramie Oliwskiej)), w ich miejsce przyjęto chorych na dżumę). Szpitalem kierował zarząd złożony z czterech prowizorów. Pierwotnie budynek szpitalny przylegał bezpośrednio do kościoła Bożego Ciała. W 1520, podczas wojny z zakonem krzyżackim, spalony, po odbudowaniu znów spalony w 1577 podczas wojny z królem polskim Stefanem Batorym; odbudowany w latach 1580–1581.

W 1601 kompleks składał się z kościoła oraz grupy wolno stojących budynków po jego północnej stronie. W latach 1739 i 1786 pobudowano domy szachulcowe. W roku 1599 przebywało w nim 40 pacjentów, w 1681 – 47, 1700 – 66, 1740 – 61, 1760 – 70, 1780 – 62, 1800 – 43. W okresie 1579–1585 poświadczona była obecność lekarza, otrzymującego od fundacji rocznie 60 grzywien wedle dawnego zwyczaju.

Na początku XIX wieku, w niewielkim stopniu dotknięty kryzysem finansowym, odzyskał zdolność do nieodpłatnego utrzymywania pacjentów. Niepoddany procesowi medykalizacji, do 1945 pełnił funkcję przytułku. W 1833 wzniesiono przy Hagenbergische Gasse 12 domków dla szpitala, po jego stronie północnej (z jedenastoma mieszkaniami) i zachodniej (z ośmioma). W 1834 rozebrano część zabudowań gospodarczych, w 1842 wzniesiono nowy budynek z czterema mieszkaniami, liczba pacjentów wzrosła do 80. W 2. połowie XIX wieku wznoszono budynki mieszkalne wokół kościoła (1860, 1862, 1865, 1866, 1868, 1872, 1874, 1876, 1887, 1893, 1894, 1896). W latach 1894–1896 wzniesiono na potrzeby zakładu kompleks trzech bloków mieszkalnych o dość wysokim standardzie przy Promenade 21/25 (ul. 3 Maja). Zbudowała je firma Johanna Heinricha Hermanna Prochnowa. Jeden z bloków wydzierżawiono do roku 1914 władzom kolejowym na siedzibę jej nowo powołanej gdańskiej dyrekcji ( Dyrekcja Kolei). Liczba pacjentów wzrosła w 1903 do 211, w 1924 – 300, w 1926 – 400. Pacjenci przyjmowani byli nieodpłatnie i za wkupne, opłata zależała od wieku. Oprócz mieszkania przysługiwała im miesięczna zapomoga (w 1903 – 6 marek).

W 1945 budynek uległ niewielkim zniszczeniom, a domy mieszkalne zostały zdewastowane, w 1962 niektóre z nich rozebrano w związku z poszerzeniem ul. 3 Maja, a pozostałe wykorzystywano jako domy mieszkalne. ASZ

Prowizorzy szpitala Bożego Ciała
Rok Imię i nazwisko Zawód
1797 Daniel Gabriel Fichtel kupiec
1807 Johann Jacob Witting (1767–1814) kupiec
1812, 1817 Christian Wendtsen (1756–1825) kupiec
1829 Alexander Gibsone III kupiec, armator
1839 Ernst Gottlieb Wegner (1768–1851) kupiec
1852, 1858 George Ludwig Mix (1816–1903) kupiec
1861 Ernst Wegner (1802–1861) kupiec
1869, 1874 Carl Robert von Frantzius (1800–1874) kupiec
1884, 1892 George Ludwig Mix (1816–1903) kupiec
1897 Arthur Kressman (1846 – po 1905) kupiec
1903 dr Georg Petschow (1863–1944) przedsiębiorca
1908,1914 Friedrich von Leibitz (zm. 1918) oficer rezerwy
1918, 1920 Richard Marx (1867–1935) kupiec
1921, 1928, 1935 Ernst Christoph Mix (1862–1936) kupiec
1939 Hans Dörner urzędnik
MrGl
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania
Partner Główny



Wydawca Encyklopedii Gdańska i Gedanopedii


Partner technologiczny Gedanopedii