ŁUCZYŃSKI EDWARD, obrońca Westerplatte w 1939, honorowy obywatel Gdańsk
| < Poprzednie | Następne > |
EDWARD ŁUCZYŃSKI (22 XII 1913 Szczecno, gmina Daleszyce, woj. świętokrzyskie – 28 VIII 1971 Gdańsk), obrońca Wojskowej Składnicy Tranzytowej (WST) na Westerplatte w 1939 roku w stopniu kaprala, honorowy obywatel miasta Gdańska. Syn Jana i Antoniny z domu Raduszewska. Miał siedmioro rodzeństwa: Stanisława, Stefana, Feliksa, Antoniego, Jana, Mieczysława i Helenę.
W 1931 ukończył siedmioklasową szkołę powszechną w Pierzchnicy w powiecie stopnickim. W 1947 absolwent trzymiesięcznego Oficerskiego Kursu Wojskowo-Kolejowego, w 1948 Oficerskiej Szkoły Politycznej w Łodzi. W 1959 zdał maturę w Liceum Ogólnokształcącym dla pracujących w Gdańsku. W 1966 ukończył trzyletnie Studium Pożarnicze przy Oficerskiej Szkole Pożarniczej w Warszawie, kapitan pożarnictwa w Korpusie Technicznego Pożarnictwa. W 1932 zgłosił się na ochotnika do Wojska Polskiego, do 1933 odbył służbę wojskową w 4. Pułku Piechoty Legionów w Kielcach. W latach 1933–1939 kapral zawodowy w 2 kompanii karabinów maszynowych 4 batalionu 4 Pułku Piechoty Legionów w Kielcach. Od 17 III 1939 w WST na Westerplatte. Od 19 VII do 3 VIII 1939 przebywał w Szpitalu Morskim w Gdyni, gdzie przeszedł operację wyrostka robaczkowego. Od 4 do 24 VIII przebywał na urlopie zdrowotnym w stronach rodzinnych.
Wyznaczony początkowo na dowódcę Wartowni nr 5, 27 VIII 1939 ze względu na stan zdrowia przydzielony jako dowódca do Wartowni nr 6 (kabina bojowa w koszarach). Po nalocie 2 września, na rozkaz majora Henryka Sucharskiego, obsadził żołnierzami stanowisko w rejonie zniszczonej Wartowni nr 5. W czasie walk ranny w głowę. W niewoli niemieckiej od 10 IX 1939 do 26 V 1941 jeniec w Stalagu I A w Stablack (Ostpreussen, obecnie Kamińsk i Stabławki, woj. warmińsko-mazurskie) (nr jeniecki 1874), od 26 V1941 w Stalagu XXI A w Schildberg (Reichsgau Wartheland, obecnie Ostrzeszów, woj. wielkopolskie). 1 VI 1941 zwolniony z obozu jako trwale niezdolny do pracy. Członek Armii Krajowej w Kieleckiem (ps. „Karol”), w zgrupowaniu Tadeusza Kołodzieja (ps. „Orlicz”).
Od 22 I do 18 III 1945 pracownik Służby Ochrony Kolei (SOK) w Kielcach. Od 12 IV 1945 pracował w SOK w Gdyni, od 1 III 1950 do września 1951 w Oddziale Lotnym SOK w Gdańsku. Od 21 XI 1951 do 1955 zatrudniony był w Kompanii Okręgowej SOK w Gdańsku. Od 1 I 1956 do 15 II 1957 pracownik Biura Techniki DOKP Gdańsk jako inspektor ochrony przeciwpożarowej. Od 15 II 1957, w stopniu kapitana pożarnictwa, inspektor ochrony przeciwpożarowej w Zarządzie Trakcji DOKP w Gdańsku.
W latach 1957–1958 uczestnik kursu na przewodnika turystycznego PTTK, posiadał uprawnienia przewodnika II klasy. Od 1 VII 1958 członek PTTK. W latach 1958–1971 przewodnik i od 1959 członek Koła Przewodników Miejskich i Terenowych im. Franciszka Mamuszki przy Gdańskim Oddziale PTTK. W latach 1962–1966 był członkiem Zarządu Koła. Oprowadzał zwłaszcza młodzież i dzieci, brał udział w uroczystościach upamiętniających obronę Westerplatte, w zjazdach Westerplattczyków, w spotkaniach w szkołach, zakładach, placówkach kulturalno-oświatowych, odsłanianiu tablic pamiątkowych, nadawaniu szkołom imion Bohaterów/Obrońców Westerplatte. Jedną z ostatnich jego prac przewodnickich było oprowadzenie po Westerplatte uczestników XV Ogólnopolskiego Turnieju Krajoznawczego PTTK „Poznaj swój kraj”, który odbył się w Gdańsku w czerwcu 1971.
Członek Chóru Męskiego „Moniuszko” Związku Zawodowego Kolejarzy przy DOKP w Gdańsku. Członek Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). Członek Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBoWiD), działał w Komisji Upamiętnienia Miejsc Walki i Męczeństwa.
28 VIII 1971 był członkiem delegacji ziemi gdańskiej, stanowiącej honorową asystę przy sprowadzeniu z Warszawy na Westerplatte prochów majora Henryka Sucharskiego. W czasie uroczystości zasłabł na lotnisku na Zaspie, został przewieziony do Szpitala Kolejowego w Gdańsku, gdzie zmarł. Mieszkał w Gdyni, przy ul. Świętojańskiej.
Odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari V klasy (1945), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1964), Krzyżem Partyzanckim (1964), Złotym Medalem „Za Zasługi dla Pożarnictwa” (1966), Odznaką Grunwaldu (1958), odznaką „Za Zasługi dla Gdańska” (1960), odznaką „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1968), odznaką „Przodujący Kolejarz” (1968), Srebrną Honorową Odznaką PTTK (1968). 21 V 1998, razem ze wszystkimi Westerplatczykami, honorowy obywatel Miasta Gdańska.
2 IX 1971, z ceremoniałem wojskowym, pochowany w kwaterze wojskowej na cmentarzu Srebrzysko. W imieniu Westerplattczyków pożegnał go Leon Pająk. 13 IV 1998 jego grób został zdewastowany przez nieznanych sprawców, 12 VIII 1998 odrestaurowany przez Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku, zgodnie z wolą rodziny prochy przeniesiono na Cmentarz Witomiński w Gdyni.
Od 1943 był żonaty z Heleną z domu Sobczyk, ojciec Haliny Lidii (ur. 1944), Grażyny Teresy (ur. 1948) i Edwarda Jacka (ur. 1955).
Bibliografia:
Źródła:
Karta ewidencyjna Edwarda Łuczyńskiego, PKP S.A. Centrala, Departament Zakupów i Administracji, Wydział Archiwum Zakładowego PKP S.A. w Sosnowcu, teczka osobowa przekazana przez Północną DOKP w Gdańsku, sygn. akt. Gd/18/1379.
Kartoteka członka Koła Przewodników Miejskich i Terenowych im. Franciszka Mamuszki, PTTK Oddział Gdański im. dr. Jerzego Szukalskiego w Gdańsku.
Literatura:
Dróżdż Krzysztof Henryk, Walczyli na Westerplatte. Badania nad stanem liczbowym załogi Wojskowej Składnicy Tranzytowej we wrześniu 1939 roku, Oświęcim 2017.
Górnikiewicz-Kurowska Stanisława, Westerplatczycy. Losy Obrońców Wojskowej Składnicy Tranzytowej, Gdańsk 1999.
Litwińczuk Grzegorz, Klamann Edward, Saga o przewodnikach gdańskich (rękopis w zbiorach autora).
Plichta Violetta, Edward Łuczyński, w: Żyli i działali wśród nas. Biografie zmarłych działaczy PTTK woj. gdańskiego, t. II, Gdańsk 1992, s. 50.
Tuliszka Jarosław, Westerplatte 1926–1939, Toruń 2011.
Westerplatte, zebrał, opracował i wstępem opatrzył Zbigniew Flisowski, Warszawa 1968.
