CÖLMER CLEMES, burgrabia gdański
| < Poprzednie | Następne > |
CLEMES CÖLMER (Köllmer) (10 XII 1587 Gdańsk – 18 XI 1665 Gdańsk), rajca, burgrabia królewski w Gdańsku. Syn Clemensa (26 V 1549 Gdańsk – 6 II 1612, pochowany w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) w grobie nr 173) i poślubionej przez niego w tymże kościele 1 II 1587 Barbary (22 II 1568 – 29 VIII 1623), córki gdańskiego kupca i armatora Gabriela Schumanna (1531–1601). Brat 1/ Dorothei (zm. 26 VI 1627, pochowana w kościele NMP, w grobie nr 310), od ślubu tamże 21 I 1625 żony wdowca, rajcy i burgrabiego Sigismunda Kerschensteina; 2/ Barbary (5 VII 1593 – 9 VII 1669, pochowana tamże w grobie nr 265), od ślubu tamże 19 VI 1622 żony Zachariasa Wolsena (1593–1632); 3/ Ernsta (1595 – 24 XI 1641), żonatego od ślubu w kościele św. Piotra i Pawła 9 XII 1631 z Concordią (pochowana 29 XI 1678 w wieku 73 lat), córką Johanna Speimana; 4/ Gabriela (chrzest 5 III 1598 – 24 VIII 1668), w czerwcu 1607 zapisanego do gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, we wrześniu 1614, po ukończeniu drugiej klasy, zapisanego do Gimnazjum Akademickiego w Toruniu, przyjętego do klasy pierwszej; 26 XI 1625 immatrykulowanego na uniwersytecie w Sienie, właściciela ziemskiego, kawalera; 5/ Elisabeth (chrzest 15 X 1606 – 14 II 1630), od ślubu w kościele NMP 21 VIII 1628 żony Hansa Heina (1599–1647).
23 I 1603, wraz z młodszym bratem matki, Dawidem Schumannem, zapisany został do Gimnazjum Akademickiego w Toruniu, w sierpniu 1604 przeniósł się do gdańskiego Gimnazjum Akademickiego. Pod kierunkiem Bartholomäusa Keckermanna prowadził dysputy, m.in. w maju 1609 De republica Athenensis. Jesienią 1610, wraz z kolegą z Gimnazjum i także uczniem Bartholomäusa Keckermanna, Peterem Bergamnem (1587–1649, synem syndyka gdańskiego Georga), immatrykulowal się na studia w Sienie (Wlochy). Z bratem Gabrielem odbył podróż edukacyjną po Niemczech, Niderlandach, Anglii i Francji.
Po powrocie, zgodnie z testamentem ojca, miał przejąć należący do rodziny spichrz i obrać zawód kupca. Początkowo, jako właściciel wsi Golmkau (Gołębiewo) i Lamenstein (Ełganowo) (obie w okolicy Trąbek Wielkich) wybrał jednak ziemiański tryb życia, z którego po czasie zrezygnował. Przypisuje się mu autorstwo Listu szlachcica pruskiego do obywatela Wielkiego Księstwa Litewskiego, drukowanego w 1639 w związku z wprowadzeniem nowych ceł morskich przez króla Władysława IV, a w którym występował w obronie zagrożonych praw i przywilejów Gdańska. W tym też roku (1639) powołany został w Gdańsku na urząd ławnika, otrzymał (honorowy) tytuł sekretarza królewskiego. Od był 1642 rajcą, w 1643 sędzią, od 1655 do śmierci kamlarzem, w 1647, 1652, 1660 powoływany był na urząd królewskiego burgrabiego. W 1649, wraz z bratem Gabrielem i braćmi stryjecznymi Reinholdem i Ernstem, otrzymał nobilitację od cesarza Ferdynanda III. Na Sejmie w Warszawie 28 VIII 1658, za wierność Rzeczpospolitej i zasługi oddane w czasie szwedzkiego „potopu”, otrzymał z całą rodziną indygenat polski.
Kalwinista. Od ślubu w kościele NMP 6 X 1619 żonaty był z Cordulą (pochowana tamże 16 II 1652), córką burmistrza Gerarda Brandesa. Ojciec Barbary (22 VII 1620 – 30 X 1668), od ślubu w kościele NMP 3 X 1639 żony Israela Köhne-Jaskiego (1614–1657, syna burgrabiego Israela Köhne-Jaskiego sen.); Corduli (28 IV 1623 – 11 XI 1680), od ślubu w kościele NMP 17 IX 1641 żony rajcy i burgrabiego gdańskiego Johanna Schwartwalda (1615–1688; brata bibliofila i kolekcjonera Heinricha Schwartzwalda); Gerharda (26 V 1626 Gdańsk – 15 VIII 1659 Gdańsk), od czerwca 1644 ucznia gdańskiego Gimnazjum Akademickiego i Gimnazjum Akademickiego w Elblągu, od 1648 studenta w Straßburg, w Gdańsku od 1655 ławnika, od 30 X 1654 w kościele NMP żonatego z kuzynką Filipiną (zm. 8 V 1658), córką Ernesta Cölmera; Constanti (12 III 1630 – 24 VII 1657), od ślubu w kościele NMP 11 IX 1650 żony wspomnianego wyżej bibliofila i kolekcjonera Heinricha Schwartzwalda.
Pochowany 26 XI 1665 w kościele NMP. Zachowało się epitafium poświęcone jego pamięci i pamięci brata Gabriela, które ten drugi nakazał w 1688 wznieść wykonawcą jego testamentu. Śmierć jego żony Corduli w 1652 żałobnymi wierszami uczcili Georg Bucheim, Andreas Köhne-Jaski i Johann Georg Moeresius.
Bibliografia:
Metryka uczniów toruńskiego Gimnazjum Akademickego, t. 1, wyd. Zenon Hubert Nowak i Janusz Tandecki, Toruń 1997, s. 8, 35.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 71, 77, 147.
Cieślak Katarzyna, Kościół cmentarzem. Sztuka nagrobna w Gdańsku (XV–XVIII w.), Gdańsk 1992, s. 26, 51, 58, 61, 68, 80, 82, 124, 133–135.
Chachaj Marian, Związki kulturalne Sieny i Polski do końca XVIII wieku. Staropolscy studenci i podróżnicy w Sienie, Sieneńczycy i ich dzieła w Polsce, Lublin 1998, s. 73–74, 92.
Nadolski Bronisław, Życie i działalność naukowa uczonego gdańskiego Bartłomieja Keckermanna. Studium z dziejów Odrodzenia na Pomorzu, Toruń 1961, s. 20, 63 .
Sławoszewska Maria, Koelmer (Coehner, Colmerus) Klemens, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 13, 1967/1968, s. 253–254.
Trelińska Barbara, Album armorum nobilium Regni Poloniae XV-XVIII saec., Lublin 2001, s. 311–314.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 89, 112.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814, t. II, Gdańsk 2008, s. 168.
