DRUKARSTWO I DRUKARNIE

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >
Drukarnia Alfreda Wintera przy Langer Markt 21 (Długi Targ)
Błąd przy generowaniu miniatury Chyba brakuje pliku /home/fundacjagdansk/domains/fundacjagdanska.hostingsdc.pl/public_html/images/4/4d/Drukarnia_Springerów.jpg
Drukarnia Springerów przy Frauengasse 19 (ul. Mariacka), przed odnowieniem w 1937 barokowej fasady
Reklama drukarni Bodenstein und Miehlke przy Hundegasse 48/49 (ul. Ogarna)


DRUKARSTWO i DRUKARNIE. Drukarstwo pojawiło się w Gdańsku dosyć późno, bo w 1498 za sprawą przybysza z Magdeburga Konrada Baumgarta. Był on drukarzem „wędrownym” (czyli zmieniającym miejsce swojej działalności), podobnie jak kolejni wydawcy czasowo działający w Gdańsku, Martin Tretter z Frankfurtu nad Odrą oraz Hans Weinreich, pierwszy drukarz urodzony w Gdańsku.

Pierwszą stałą drukarnię w Gdańsku, przy Fleischergasse (ul. Rzeźnicka), założył w 1538 wywodzący się z Flandrii Franciscus Rhode (Rhodus), w rękach jego potomków pozostawała do 1619, kiedy nabył ją Georg Rhete, wywodzący się ze szczecińskiej rodziny drukarskiej. W 1629 uzyskał on od Rady Miejskiej tytuł typografa miejskiego i gimnazjalnego, z którego korzystali później jego potomkowie. Oficyna Rhetów specjalizowała się w drukach protestanckich. W 1605 Wilhelm Guillemot z Niderlandów uruchomił drugą, mniejszą oficynę w Bramie Na Zbytkach przy Ketterhagergasse (ul. Zbytki) na potrzeby kalwinów. Po jego śmierci w 1608 przejął ją Andreas Hünefeld z Saksonii. Drukował on książki przeznaczone dla kalwinów w języku niemieckim i języku polskim, m.in. Biblię gdańską (1632). Od 1618 wydawał tygodnik „Wöchentliche Zeitung aus mehrerlei Orten…” („Gazeta tygodniowa z kilku miejscowości …”), który w 1619 ukazywał się nawet trzy razy w tygodniu i był pierwszą gazetą w Rzeczypospolitej (zamkniętą w 1619 za sprawą burmistrza Eggerta von Kempena).

Dzięki starannemu wykonaniu oraz wysokiej jakości ilustracji w połowie XVII wieku książka gdańska przeżywała złoty wiek. Odbiorcą – obok gdańszczan – była polska szlachta zjeżdżająca z towarami do Gdańska, a także mieszkańcy miast nadbałtyckich. W latach 1662–1679 drukarnię, ze specjalistycznymi czcionkami do druków z tablicami astronomicznymi, założył na własny użytek Jan Heweliusz przy Pfefferstadt 47–48 (ul. Korzenna). Jej typografem był Simon Reiniger jr. Wychodzące z tej oficyny druki charakteryzują się wielkim kunsztem zdobniczym. Wzory dla rytowników przygotowywali znani gdańscy malarze, jak Andreas Stech, Adolf Boy. Podobną oficynę, ale o profilu botanicznym, posiadał w latach 1678–1680 Jacob Breyn, kupiec i przyrodnik, który zatrudnił do jej prowadzenia Davida Friedricha Rhetego.

W 1672 założono drukarnię w opactwie cystersów w Oliwie, działającą przez blisko 40 lat. Wychodziły z niej dzieła katolickie, w większości polskojęzyczne. W 1710 Paul Pater założył pierwszą w Polsce zawodową szkołę typograficzną kształcącą drukarzy. Obok niego działał krótko na Chełmie Elias Kopijewitz, posługujący się w druku cyrylicą. Najaktywniejszym w XVIII wieku drukarzem gdańskim był Thomas Johann Schreiber, który wszedł w posiadanie drukarni radzieckiej. Odnowił zasób czcionek i wprowadził różne kroje pisma w drukach gdańskich. Wydawał pisma Rady Miejskiej, książki oraz czasopisma. W 1740 zorganizował uroczystości 300-lecia wynalezienia drukarstwa, a Michael Christoph Hanow wydał w tym czasie Denkmahl der Danziger Buchdruckereyen und Buchdrucker (Pomnik gdańskich drukarń i drukarzy książek), pierwszą historię drukarstwa gdańskiego. Poza drukami w językach niemieckim i polskim drukowano wyjątkowo po rosyjsku i hebrajsku (Paul Pater). W latach 1645, 1660, 1684 i 1759 Rada Miejska wydawała ordynacje drukarskie. Nakładały one obowiązek dostarczania obowiązkowego egzemplarza każdego druku gdańskiego do Archiwum Miasta Gdańska ( archiwa), Biblioteki Miejskiej oraz Gimnazjum Akademickiego. PP

Najważniejsi drukarze gdańscy XVI–XVIII wieku
Imię i nazwisko drukarza Lata działalności
Drukarze wędrowni
Konrad Baumgart (Baumgarten) 1498–1499
Martin Tretter 1505–1507
Hans Weinreich 1512–1523, 1555
Drukarnia radziecka (gimnazjalna)
Franciscus Rhode (Rhodus) 1538–1559
Jacob Israel Rhode 1563–1602
Martin Rhode 1603–1614
Jacob Rhode 1615–1619
Georg Rhete 1619–1647
David Friedrich Rhete 1655–1694
Johann Zacharias Stolle 1695–1720
Johann Daniel Stolle 1720–1723
Thomas Johannes Schreiber 1724–1778
Daniel Ludwig Wedel 1780–1822
Drukarnia Guillemota
Wilhelm Guillemot 1605–1606
Andreas Hünefeld 1608–1652
Simon Reiniger sen. 1656–1662
Simon Reiniger jr 1662–1712
Israel Müller 1713–1722
Ulrich Kross 1724–1732
Johann Jacob Preuss 1732–1743
Gottfried Hartmann 1745–1761
Johannes Friedrich Bartels 1762–1770
Johannes Emanuel Müller 1770–1781
Pozostałe inicjatywy drukarskie
Jan Heweliusz 1662–1679
drukarnia opactwa w Oliwie 1672–1744
Jacob Breyn 1678–1680
Elias Kopijewitz 1706–1711
Paul Pater 1710–1724
Carl Bäcker (Chełm?) 1782 introligatornia
od 1870 drukarnia
Johann Emanuel Friedrich Müller jun. (zm. 1805) 1797 ul. Korzenna 40
od 1799 Targ Drzewny 1
PP
Drukarnie i drukarze gdańscy w latach 1800–1945
Lp. Nazwa Adres Lata działalności Właściciel Liczba pracowników
1. Alexander H.L.
(wydawca prasy: „Danziger Courier” 1882–1901)
Heilige-Geist-Gasse 126 (ul. św. Ducha) 1884–1901 1884–1901 Hermann Ludwig Alexander
2. Carl Bäcker
(wydawca prasy: „Danziger Beamten-Zeitung” 1929–1933)
1874–1942 Röpergasse 8 i 6/8 (ul. Powroźnicza) 1781–1810 1781–1810 Carl Bäcker 1897 – 16
1907 – 34
ok. 1874 – 1944 1874–1895 Louis Bäcker
1896–1933 Carl Bäcker
1934–1944 Hans Tolksdorf
3. Bayer und Eggert 1933 Alfred Eggert 1933–1944 1933–1944 Conrad Bayer
1942–1944 Brotbänkengasse 27 (ul. Chlebnicka) 1933–1939 Steingraben 10 (ul. Kamienna Grobla)
4. Heinrich Beck Poggenpfuhl 92 (ul. Żabi Kruk) 1892 1892 Heinrich Beck
5. Gebr. Befeld Olivaer Straβe 56A (ul. Oliwska) 1918–1936 1918–1936 Paul Befeld
1918 – przed 1928 Bruno Befeld
6. Heinrich Benecke Adolf-Hitler-Straβe 510 (al. Grunwaldzka) ok. 1935 – 1944 ok 1935 – 1944 Heinrich Benecke
7. Beneke Paul
(wydawca prasy: „Danziger Kreis-Zeitung” 1914–1925, „Olivaer Zeitung” 1914–1934, „Prauster Anzeiger” 1914–1922)
1914–1928 Oliwa, Zoppoter Straβe 76 (al. Grunwaldzka) 1910–1936 1910–1936 Paul Beneke
po 1933 – 1936 Adolf-Hitler-Straβe 527 (al. Grunwaldzka)
8. Th. Bertling 1847 Heilige-Geist-Gasse 113 (ul. św. Ducha) 1845–1900 1845–1890 Karl Theodor Bertling
1854 Groβe Gerbergasse 3 (ul. Garbary) 1891–1900 Anton Bertling (1861 – po 1942)
1869–1900 Groβe Gerbergasse 2 i 3 (ul. Garbary)
9. Bodenstein und Miehlke 1908–1935 Hundegasse 48/49 (ul. Ogarna) ok. 1908 – 1944 ok. 1908 – 1914 Richard Miehlke
Otto Bodenstein ok. 1908 – 1928 Otto Bodenstein (1871–1928)
1936–1944 Dienergasse 41/42 (obecnie nie istnieje, do 1945 przedłużenie ul. Hintergasse (ul. Za Murami)) 1928–1944 Hans Bodenstein
10. Georg Bönig Kohlenmarkt 30 (Targ Węglowy) 1921 1921 Georg Bönig, Doris Bönig
11. H.F. Bönig
(wydawca prasy: „Westpreuβisches Volksblatt” 1873–1915)
1869 Hundegasse 99 (ul. Ogarna) 1869–1935 1869–1895 Hermann Friedrich Bönig 1907 – 28
1874 Poggenpfuhl 1 (ul. Żabi Kruk) 1897–1935 Leo Bönig (1869 – po 1942)
1884–1935 Frauengasse 3 (ul. Mariacka)
12. C.L. Botzon
(wydawca prasy: „Danziger Dampfwagen” 1837)
1825–1839 Hundegasse 95 (ul. Ogarna) 1825/1826–1839 1825/1826–1839 Carl Louis Botzon (1798–1854)
13. Waldemar Brodt 1924 Hauptstraβe 65 (al. Grunwaldzka) 1924–1944 1924–1928 Waldemar Brodt
1933–1944 Hauptstraβe 25 (al. Grunwaldzka) 1935–1939 Ida Brodt (wdowa)
1942–1944 Fritz Brodt
14. W.F. Burau 1900–1933 Langgasse 39/40 (ul. Długa) 1900–1933 1900–1906 Ferdinand Philipp Siebenfreund (1855–1906)
1900–1924 drukarnia: Hopfengasse 74 (ul. Chmielna) 1906–1933 Kurt Siebenfreund i 1925 Ottomar Steinbach
Danziger Verlags-Gesellschaft mbH Paul Rosenberg und W.F.Burau 1922–1928 1922–1928 Kurt Siebenfreund
1922–1928 Paul Rosenberg
15. Karl Cieślicki Hauptstraβe 118 (al. Grunwaldzka) 1908 1908 Karl Cieślicki
16. E.R. Czerwinski 1856 Jopengasse 55 (ul. Piwna) 1856–1891 1854–1875 Ernst Robert Czerwinski (1817–1875)
1874–1891 Jopengasse 26 (ul. Piwna) 1875–1891 Georg Hermann Czerwinski (1821–1891)
17. J. Czyżewski Johannisgasse 36 (ul. Świętojańska) 1894–1897 1894–1897 Józef Czyżewski (1857–1935)
18. S. Czyżewski S.H. Feller Nachf. 1908–1912 Hundegasse 81/82 (ul. Ogarna) 1908–1939 1908–1935 Stanisław Czyżewski
1914–1935 Ankerschmiedegasse 6 (ul. Kotwiczników) 1908–1939 Mieczysław Czyżewski
1937–1939 Poggenpfuhl 79 (ul. Żabi Kruk)
19. M. Dannemann
(wydawca prasy: „Conzertzeitung” 1884)
1884–1888 Jopengasse 10 (ul. Piwna) 1884–1918 1884–1888 Maximilian Hermann Dannemann (1842–1888)
1892–1918 Hundegasse 30 (ul. Ogarna) 1892–1918 Agnes Dannemann, wdowa (1846–1918)
20. Danziger Allgemeine Zeitung AG Hundegasse 51 (ul. Ogarna) ok. 1900 – 1934 ok. 1900 – 1934 AG (towarzystwo akcyjne)
21. Danzig Papierwarenfabrik „Daropa” Hopfengasse 74 (ul. Chmielna) 1928–1939 1928–1935 GmbH (sp. z o.o.)
1939 Hans Grenner
22. Danziger Neueste Nachrichten Breitgasse 90/94 (ul. Szeroka) 1894–1944 1895–1908 Gustav Adolf Fuchs (1857–1929) 1894 – 35
1895 – 37
1896 – 39
1897 – 34
1907 – 208
1908–1929 Gustav Fuchs & Co.
1929–1944 Fuchs & Co. (Hans Fuchs)
23. Danziger Verlagsgesellschaft mbH Paul Rosenberg Langgasse 40 (ul. Długa) 1928–1942 1928–1942 GmbH (sp. z o.o.)
24. Danziger Verlags-Druckerei
(wydawca prasy: „Danziger Zollblatt” 1922–1938, „Gläubiger und Sparer in der FSD” 1925–1937)
Ketterhagergasse 11/12 (ul. Zbytki) 1922–1944 1922–1924 GmbH (sp. z o.o.)
1928–1944 Theodor Richter
25. Der Vorposten Ketterhagergasse 11/12 (ul. Zbytki) 1931–1933 NSDAP Gau Danzig
Der Danziger Vorposten 1933–1945 NSDAP Gau Danzig
26. Dix & Co. 1916–1945 Röpergasse 17 (ul. Powroźnicza) 1916–1932 1916–1932 Gerhard Dix (1886–1932; cała rodzina zmarła
w wyniku zaczadzenia)
1921 Hundegasse 30 (ul. Ogarna)
1924–1932 Milchkannengasse 26 (ul. Stągiewna)
Ernst Gnuschke vorm. Dix & Co. 1944 Röpergasse 17 (ul. Powroźnicza) 1935–1944 1935–1944 Ernst Gnuschke
27. C. Feller Hundegasse 25 (ul. Ogarna) 1892 1892 Carl Feller
28. H. Feller 1884 Frauengasse 10 (ul. Mariacka) 1884–1895 Hermann Feller
1892–1895 Johannisgasse 36 (ul. Świętojańska)
29. H. Flach Fleischergasse 55 (ul. Rzeźnicka) 1935 1935 Hermann Flach
30. A. Fooken
(wydawca prasy: „Danziger Echo” 1934–1936, „Danziger Volksstimme” 1934–1936)
Hopfengasse 71 (ul. Chmielna) 1928–1944 1928–1944 Anton Gerdas Fooken
1935 Am Spendhaus 6 (ul. Sieroca)
31. K. Formell
(wydawca prasy: „Danziger Volkszeitung” 1934–1937, „In den Wogen der Zeit” 1937–1941)
Frauengasse 3 (ul. Mariacka) 1934–1941 1934–1941 Karl Formell
32. M. Gawlowski Hundegasse 30 (ul. Ogarna) 1933–1944 1933–1944 Max Gawlowski
33. Gazeta Gdańska
(wydawca prasy: „Gazeta Gdańska” 1891–1921)
1891 Frauengasse 37 (ul. Mariacka 3) 1891–1921 1891–1901 Bernard Milski 1896 – 5
1901–1904 Waleria Palędzka
1908–1920 Vorstädtischer Graben 49 (ul. Podwale Przedmiejskie) 1904–1913 Spółka Wydawnicza Gazeta Gdańska
1913–1920 Jan Kwiatkowski
1921 Stadtgebiet 12 (Trakt św. Wojciecha 57) 1921–1922 „Gazeta Gdańska” AG
34. Gehl & Co. Am Spendhaus 6 (ul. Sieroca) 1924–1931 1924–1931 Julius Gehl
Buchdruckerei und Verlagsgesellschaft
(wydawca prasy: „Danziger Volksstime” 1924–1935)
1933–1935 1933–1935 GmbH (sp. z o.o.)
35. G.A. Gerhard
(wydawca prasy: „Danziger Schnellpost”, 1837; „Danziger Dampfboot”, 1837–1849; „Allgemeine Politische Zeitung für die Provinz Preussen”, 1839–1849)
Langgasse 39 (ul. Długa) 1836–1849 1836–1849 Gustav Adolph Friedrich Gerhard
36. E. Gnuschke 1924 Langgarten 63 (ul. Długie Ogrody) 1924–1935 1924–1935 Ernst Gnuschke
1928–1935 Hundegasse 113 (ul. Ogarna)
Ernst Gnuschke vorm. Dix & Co. Röpergasse 17 (ul. Powroźnicza) 1939–1944 1939–1944 Ernst Gnuschke
37. Georg Gordon Vorstädtischer Graben 24/25 (ul. Podwale Przedmiejskie) 1944 1944 Georg Gordon
38. Görl und Petzold 1892–1897 Hundegasse 52 (ul. Ogarna) 1892–1905 1892 Ferdinand Görl i Georg Johann Petzold 1893 – 23
1894 – 30
1895 – 16
1896 – 15
1897 – 12
1905 Strauβgasse 9 (ul. Chłodna) 1897–1905 Georg Johann Petzold
39. R.J. Gorschalky
(wydawca prasy: „Danziger Bote” 1925–1928)
Vorstädtischer Graben 24/25 (ul. Podwale Przedmiejskie) 1905–1939 1905–1932 Richard Johann Gorschalky (1873–1932)
1932–1939 Elisabeth Gorschalky
40. Edwin Gröning
(wydawca prasy: „Danziger Dampfboot”)
1849–1854 Langgasse 35 (ul. Długa) 1849–1897 1849–1879 Carl Edwin Gröning
1869–1897 Portechaisengasse 5 (ul. Lektykarska) 1879–1897 Carl Louis Gröning
41. F. Haarbrücker 1884 Jopengasse 4 (ul. Piwna) 1878–1900 1872–1886 Franz Haarbrücker (1835–1886)
1892 Vorstädtischer Graben 33A (ul. Podwale Przedmiejskie) 1892 Ida Haarbrücker, wdowa
1900 Paul Springer (1857–1934)
42. H. Herrmann Jagowstraβe 25 (ul. Derdowskiego) 1935–1944 1935–1944 Heinrich Herrmann
43. Paul Höpfner & Co. 1912–1916 Karthäuser Straβe 40 (ul. Kartuska) 1912–1928 1912–1928 Paul Höpfner
1924–1928 Karthäuser Straβe 107 (ul. Kartuska)
44. J. Hildebrandt
(wydawca prasy: „Der Werderbote” 1918–1935)
Langgarten 101 (ul. Długie Ogrody) 1908–1935 1908–1935 Julius Hildebrandt
45. H.P. Hückmann 1908 Johannistal 2 (ul. Matejki) 1908–1922 1908–1922 Heinrich Paul Hückmann (1853–1922)
1916–1922 Hauptstraβe 7 (al. Grunwaldzka)
46. Jacobsohn Heinrich Heilige-Geist-Gasse 121 (ul. św. Ducha) 1892–1901 1892–1901 Heinrich Jacobsohn (1857–1929)
47. Fritz Jarius Heiligenbrunnerweg 47 (ul. Do Studzienki) 1933–1944 1933–1944 Fritz Jarius
48. A.W. Kafemann 1851–1945 Ketterhagergasse 4 (ul. Zbytki) 1851–1908 1851–1891 Albert Wilhelm Kafemann (1819–1891) 1893 – 93
1894 – 92
1895 – 78
1896 – 93
1897 – 77
1907 – 186
1891–1897 Maria Kafemann, wdowa (1834–1916)
1891–1908 Otto Julius Kafemann (1858–1916)
A.W. Kafemann GmbH
(wydawca prasy: „Danziger Zeitung” 1858–1930, „Westpreuβische Schulzeitung”, „Olivaer Nachrichten”, „Aus dem Reich der Frau” 1926–1933, „Für den Herrn” 1927–1932, „Danziger Sonntags-Zeitung” 1930–1943, „Ohraer Zeitung” 1901, „Ostdeutsche Blätter” 1864–1865)
1908–1944 1908–1944 GmbH (sp. z o.o.)
49. M. Kahan 1897 Langgasse 17 (ul. Długa) 1897–1916 1897–1908 Meyer Kahan
1900 Vorstädtischer Graben 54 (ul. Podwale Przedmiejskie) 1916 Gedalia Kahan
G. Kahan & Co. 1905–1937 Milchkannengasse 7 (ul. Stągiewna) 1921–1937 1921–1937 David Kahan
1921 Ester Kahan
1924–1928 Ester Finkelstein z d. Kahan
50. M.J. Kaminsky Heilige-Geist-Gasse 62 (ul. św. Ducha) 1912–1921 1912–1921 Max J. Kaminsky
51. W. Klapp Radauneufer 32/34 (ul. Raduńska) 1924–1944 1924–1944 Walter Klapp
52. Gebr. Krafzig Milchkannengasse 22 (ul. Stągiewna) 1935–1941 1935–1941 Karl Ernst Krafzig (1904–1941) i Kurt Krafzig
53. Hansa-Buchdruckerei 1939–1944 Faulgraben 9A (ul. Gnilna) 1933–1935 1933–1944 Julius Krajewski
Julius Krajewski 1939–1944
54. Eugen Krüger Jungferngasse 27 (ul. Panieńska) 1937–1939 1937–1939 Eugen Krüger
55. K. Langowski Altschottland 90 (Stare Szkoty), następnie jako Radauneufer 34 (ul. Raduńska) 1892–1918 1892–1918 Karl Langowski (1842–1923)
56. Oscar Lauter Schmiedegasse 22 (ul. Kowalska) 1916 1916 Oscar Max Artur Lauter (1863–1917)
Oscar Lauter jr 1918–1921 Schmiedegasse 22 (ul. Kowalska) 1918–1944 1918 Oscar Lauter jr
1924 Judengasse 8 (ul. Owsiana) 1921–1928 Margarette (wdowa) i Walther Lauter
1928–1944 Langgarten 29 (ul. Długie Ogrody) 1928–1944 Walther Lauter
57. Erich Lauter Collbatzer Straβe 34B (ul. Bora-Komorowskiego) 1935 1935 Erich Lauter
58. W.T. Lohde Hundegasse 95 (ul. Ogarna) 1823–1825 1823–1825 Wilhelm T. Lohde
59. A. Mewes Hundegasse 30 (ul. Ogarna) 1884 1884 Albert Mewes
60. J.E. Müller 1797–1817 Holzmarkt 1 (Targ Drzewny) 1797–1805 1797–1805 Johann Emanuel Friedrich Müller jr
H. Müller

(wydawcy prasy: „Danziger Zeitung” 1795–1801, 1806–1814)

1831–1837 Brotbänkengasse 12 (ul. Chlebnicka) 1817–1837 1817–1837 Carl Heinrich Müller (1791–1837)
61. Owsiej Rol vorm. Schwital und Rohrbeck Langgarter Hintergasse, Kaserne Roggen (ulica nie istnieje – Bastion Żytni) 1924 1924 Roland Owsiej
62. Ostdruck Kommanditgesellschaft Pfefferstadt 17 (ul. Korzenna) 1924 1924 Kommanditgesellschaft (spółka komandytowa)
63. G. Piechowski & Co. Hundegasse 52 (ul. Ogarna) 1905–1944 1905–1938 Gustav Richard Piechowski
1938–1944 Maria Piechowski
64. W. Poedtke Johannisgasse 11 (ul. Świętojańska) 1928–1935 1928–1935 Wilhelm Poedtke
65. Hermann Preiss Olivaer Straβe 56B (ul. Oliwska) 1939 1939 Hermann Preiss
66. Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Gazeta Gdańska” AG Stadtgebiet 12 (Trakt św. Wojciecha 57) 1920–1921 1920–1921 AG (spółka akcyjna)
Zakłady Graficzne Drukarnia Gdańska AG 1922–1939 1922–1939 AG (towarzystwo akcyjne)
67. F. Raczkiewicz Feller C. Nachf. 1897–1916 Hundegasse 25 (ul. Ogarna) 1897 1897–1921 Franz Raczkiewicz
F. Raczkiewicz 1918 Hundegasse 21 (ul. Ogarna) 1908–1921
1921 Hundegasse 30 (ul. Ogarna)
68. Radke Walter Lawendelgasse 2/3 (ul. Lawendowa) 1930–1939 1930–1939 Walter Radke
69. P. Reich 1935 Adolf-Hitler-Straβe 110 (al. Grunwaldzka 21) 1935–1945 1935–1939 Paul Reich
1937–1942 Adolf-Hitler-Straβe 121 (al. Grunwaldzka 100)
70. J. Sauer 1865 Große Wollwebergasse 4 (ul. Tkacka)

1876–1945 Fleischergasse 69/70 (ul. Rzeźnicka)

1865–1945 Julius Sauer (1823–1907) 1893 – 142
1894 – 152
1895 – 170
1896 – 192
1897 – 187
1907 – 350
1907–1945 spadkobiercy-współwłaściciele
1907–1915 Ludwig Alexander Reinhold (1844–1915)
1907–1938 Max Ferdinand Krogol (1864–1944)
1907–1916 Franz Schulz (1869–1916)
1907–1921 Julius Richard Sartorius (1848–1921)
1939–1945 Werner Krogoll
71. H. Schnelle 1924–1928 Ziegengasse 8 (ul. Kozia) 1924–1944 1924–1944 Herbert Schnelle
1935–1944 Pfefferstadt 53 (ul. Korzenna)
72. A. Schroth
(wydawca prasy: „Die Wogen der Zeit” 1848–1849 i przy zmienionym tytule: „Die Neuen Wogen der Zeit” 1849–1877, „Danziger Allgemeine Zeitung” 1877 – ok. 1900, „Amtsblatt der Königlichen Regierung zu Danzig” 1870–1919)
1842 Hundegasse 79 (ul. Ogarna) 1842–1944 1842 F.R. Rathke 1893 – 40
1894 – 49
1895 – 33
1896 – 34
1897 – 27
1907 – 51
ok. 1850 – 1884 Frauengasse 37 (ul. Mariacka) 1842–1877 Johann August Schroth
1892–1944 Heilige-Geist-Gasse 83 (ul. św. Ducha) 1877–1937 Carl Richard Schroth
1938–1944 Hedwig Schroth, wdowa (1864–1940), i dr Werner Schroth (1888–1952)
73. Fr. Schutz An der Abtsmühle 1B (ul. Leczkowa) 1921–1928 1921–1928 Fr. Schultz
74. Schwital und Rohrbeck
(wydawca prasy: „Danziger Schulalmanach” 1905–1914)
Hopfengasse 21 (ul. Chmielna) 1905–1921 1905–1921 Adolf Schwital
75. Spending und Graf 1909 Hauptstraβe 118 (al. Grunwaldzka) 1909 1909–1912 Max Spending
M. Spending 1912 Banhofstraβe 4 (ul. Dmowskiego) 1912
76. Julius Springer Hundegasse 30 (ul. Ogarna) 1927–1944 1927–1932 Julius Ernst Reinhold Springer (1867–1932)
1927–1932 Paul Heinrich Springer (1857–1934)
1933–1944 Max Gawlowski
77. P. Springer
(wydawca prasy: „Danziger Kirchenblatt”)
Frauengasse 19 (ul. Mariacka)
i Frauengasse 18 (ul. Mariacka)
1907–1944
1919–1944
1905–1934 Paul Heinrich Springer (1857–1934)
1934–1944 Walter Springer (1891 – po 1942)
78. O. Steinbach Langgasse 39 (ul. Długa) 1935–1939 1935–1939 Ottomar Steinbach
79. H. Streiber Groβe Mühlengasse 10 (ul. Młyńska) 1874–1892 1874–1884 Hermann Streiber
1892 Ottilia Streiber, wdowa
80. O. Strohschein An der Abtsmühle 1A (ul. Leczkowa) 1937–1944 1937–1944 Otto Strohschein
81. J. Stuller Hansmantel 4A (Biskupia Górka, ul. obecnie nie istnieje) 1924–1944 1924–1944 Josef Stuller
82. A. Thieme
(wydawca prasy: „Westpreuβen Zeitung” 1872–1874)
1867 1. Damm 2 (Grobla I) 1867–1877 1867–1877 Carl Ernst Paul Thieme
1872–1874 Altstädtischer Graben 103 (ul. Podwale Staromiejskie)
83. Tosch und Höpfner Karthäuser Straβe 40 (ul. Kartuska) 1908 1908 Heinrich Tosch i Paul Höpfner
84. Towarzystwo Wydawnicze Pomorskie Brotbänkengasse 14 (ul. Chlebnicka) 1919–1926 1919–1926 spółka akcyjna
85. A.H. Troschel Heilige-Geist-Gasse 14 (ul. św. Ducha) 1796–1813 1796–1813 Adolf Heinrich Troschel
86. Gustav Unger Altstädtischer Graben 57 (ul. Podwale Staromiejskie) 1935–1944 1935–1944 Gustav Unger
87. Johann Volkmann Heilige-Geist-Gasse 125 (ul. św. Ducha) 1924 1924 Johann Volkmann
88. D.L. Wedel Hofbuchdrucker 1800–1944 Jopengasse 8 (ul. Piwna) 1780–1831 1780–1822 Daniel Ludwig Wedel (1728–1822) 1893 – 22
1894 – 49
1895 – 42
1896 – 42
1897 – 41
1907 – 28
1822–1831 Eleonora Juliana Rathstock (1765–1831)
Delmanzo C.L. 1832–1853 1831–1840 Christoph Ludwig Delmanzo (1794–1840)
Wedelsche Hofbuchdruckerei
(wydawca prasy: „Danziger Wochenschrift” 1784–1790, „Danziger Intelligenzblatt” 1813–1921, „Kreisblatt des Danziger Kreises”)
1854–1944 1840–1862 Elisa Antonia Delmanzo (1815–1862) i drugi mąż Antonio Müller
1855–1887 Malwina Elisa Kulenkamp, z d. Delmanzo (1835–1887)
1897 Max Anton Julius Müller (1813 – po 1890)
1908–1914 Gustav Fuchs
1916–1930 Kurt Hermann Zander
1933–1935 Maria Kantar, wdowa
1935–1939 Adolf Müller
1939–1945 Ernst Fengelmann
89. R.W. Wendt
(wydawca prasy: „Westpreuβen Zeitung” 1869)
1859 Langgasse 35 (ul. Długa) 1859–1874 1859–1874 Robert Wilhelm Wendt
1861 Frauengasse 3 (ul. Mariacka)
1869 Hundegasse 70 (ul. Ogarna)
1874 Faulgraben 9 (ul. Gnilna)
90. Westpreuβischer Verlag AG
(wydawca prasy: „Westpreuβisches Volksblatt” 1915–1935; zmiana tytułu: „Danziger Volksblatt” 1920, „Danziger Landeszeitung” 1925)
Am Sande 2 (ul. Na Piaskach) 1916–1935 1916–1935 AG (spółka akcyjna)
91. Th. Wick Ankerschmiedegasse 22/23 (ul. Kotwiczników) 1916–1931 1916–1931 Theodor Wick
92. A. Winter Langer Markt 21 (Długi Targ) 1892–1912 1892–1912 Alfred Winter
Alfred Winter Nachf. 1914–1921 1914–1921 Franz Lulkowski
93. R. Witt 1924–1944 Hopfengasse (ul. Chmielna) 21 i 1928–1944 Langgasse 48/49 (ul. Długa) 1924–1944 1924–1944 Rudolf Witt
94. Max Xaver Ketterhagergasse 16 (ul. Zbytki) 1908–1931 1908–1931 Max Xaver (zm. 1935)
95. Gebr. Zeuner Fleischergasse 13 (ul. Rzeźnicka)


Hundegasse 95 (ul. Ogarna)
1879–1882



1893–1908
1893–1895 Alfred Robert (1856–1895) i Paul Zeuner (1851–1939) 1893 – 35
1894 – 28
1895 – 42
1896 – 42
1897 – 41
1907 – 30
1879–1911 „Zeuner Bracia”, firma edytorska
96. Gebr. Zielony Hundegasse 109 (ul. Ogarna) 1928–1937 1928–1937 Salomon Zielony
MrGl
Drukarnie w latach 1945–1990
Adres Lata działalności Nazwa
ul. Jana z Kolna 6 1946–1948 Drukarnia PPR
ul. Robotnicza 1 1946–1948 Drukarnia PPS
ul. Jana z Kolna 6 1948–1950 Drukarnia PZPR
al. Rokossowskiego 58 1946 Drukarnia nr 12 pod Zarządem Państwowym
ul. Gdyńskich Kosynierów 11 1947–1948 Drukarnia „Wiedza” nr 9
1948–1949 Drukarnia RSW Prasa
1949–1951 Gdańskie Zakłady Graficzne
ul. Targ Drzewny 9/11 1946–1948 Państwowe Gdańskie Zakłady Graficzne, oddział prasowy
1949–1966 Gdańskie Zakłady Graficzne, oddział prasowy
Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa” (RSW Prasa)
1967–1990 Gdańskie Wydawnictwo Prasowe
pl. Wałowy 14 1947–1949 Miejskie Zakłady Graficzne
1949–1957 Gdańskie Zakłady Graficzne, oddział
1957–1965 Centrala Wydawnicza Druków
1966–1968 Gdyńska Drukarnia Akcydensowa, Oddział w Gdańsku
1969–1983 Zakłady Graficzne, oddział
ul. Derdowskiego 25 1946–1947 Okręg Państwowych Zakładów Graficznych
1947–1949 Dom Prasy
1950–1952 Gdańskie Zakłady Graficzne, Oddział Oliwa
1953–1990 Gdańskie Zakłady Papiernicze Przemysłu Terenowego, drukarnia
ul. Szeroka 91/92 1949–1956 Gdańskie Zakłady Graficzne, oddział lito-offsetowy (po 1956 część zakładu przy ul. Świętojańskiej)
ul. Świętojańska 19/23 1956–1968 Gdańskie Zakłady Graficzne, drukarnia offsetowa
1969–1983 Zakłady Graficzne w Gdańsku, drukarnia
1983–1990 Zakłady Graficzne, oddział akcydensowy
1984–1990 Wydawnictwo Akcydensowe, drukarnia
ul. Aldony 14 1958–1990 Drukarnia Zjednoczenia Polskich Zespołów Śpiewaczych i Instrumentalnych
ul. Łąkowa 35/38 1963–1990 Gdańskie Zakłady Papiernicze Przemysłu Terenowego, drukarnia
al. Grunwaldzka 142 1969–1990 Spółdzielnia Poligraficzno-Papiernicza „Nowator” w Gdyni, oddział w Gdańsku
ul. Trzy Lipy 3 18 VII 1983–1990 Zakłady Graficzne, drukarnia offsetowa
MrGl
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania
Partner Główny



Wydawca Encyklopedii Gdańska i Gedanopedii


Partner technologiczny Gedanopedii