ENGEL MICHAEL, kaznodzieja polski w kaplicy św. Anny
| < Poprzednie | Następne > |
MICHAEL ENGEL (8 IX 1646 Gdańsk – 4 IV 1688 Gdańsk), kaznodzieja polski w kaplicy św. Anny i diakon w kościele św. Trójcy. Syn Paula i jego drugiej żony Esther, poślubionej w 1638, wdowy po Hansie Berendtcie. Brat, chrzczonych tak jak i on w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP), Reginy (ur. i zm. 1638), Reginy (chrzest 1639) od 1667 żony Christiana Fuhrmanna, Paula (1641), Jakoba (1643) od czerwca 1656 ucznia Gimnazjum Akademickiego i Gertrudy (chrzest 7 XII 1648).
Jego droga życiowa wskazuje, że musiał znać język polski. W lipcu 1660 zapisany został do gdańskiego Gimnazjum Akademickiego. 2 X 1666 (wraz z kolegą z Gimnazjum Johannem Jacobem, synem pastorem kościoła NMP Johanna Botsacka) immatrykulował się na studiach teologicznych w Wittenberdze. Po powrocie i zweryfikowaniu przez Ministerium Duchowne, 20 IV 1674 został kaznodzieją w Kończewicach koło Malborka i przyjął święcenia. Od 1677, zgodnie z regulacją Rady Miejskiej z 1651, był polskim kaznodzieją w kaplicy św. Anny i jednocześnie drugim niemieckim diakonem kościoła św. Trójcy. Łaczenie obu tych funkcji już wówczas wywoływało niezadowolenie polskiej nacji i z czasem doprowadziło do ustanowienia samodzielnego kaznodziei tylko dla Polaków (zob. szczegóły Albert Pesarovius, Jędrzej Waszeta).
Autor wierszy żałobnych. W 1680 żegnał Marię Gawin, żonę Georga Friedricha, w 1682 Annę Rosinę z domu Krüger, żonę Thomasa Burckharda, w 1687 pastora kościoła św. Jana Salomona Möllera. 29 XII 1682 wygłosił mowę (później drukowaną) na pogrzebie rektora Gimnazjum Akademickiego Aegidiusa Straucha i dołączył swój wiersz żałobny do zbioru epicediów przygotowanego przez profesorów i uczniów Gimnazjum Akademickiego. Sam zaś w 1678 był w gronie przywołanych z imion w życzeniach noworocznych przez Daniela Plorantiusa przedstawicieli gdańskiego duchowieństwa (obok pastora kościoła NMP Nathanaela Dilgera, pastora kościoła św. Katarzyny Andreasa Bartha i drugiego pastora kościoła św. Barbary Fredricha Söhnera).
Żonaty był z Catheriną, ojciec jedynaka, Paula Mathiasa (pochowany 31 VII 1708 w kościele św. Trójcy), już w 1686,
wraz z całą grupą gdańszczan (uczącymi się w Gimnazjum Akademickim Johannem Gabrielem Schliefem (uczeń od 1680), Johannem Gerhardem Brandisem (uczniem od 1682), Carlem Ernstem Bauerem (uczniem od 1683) oraz Johannem Danielem (synem rajcy Daniela Schlieffa) starającego się o przyjęcie na studia na uniwersytet we Frankfurcie nad Odrą, odesłanego do uzupełnienia nauki, w marcu 1689 zapisanego do przedostatniej klasy Gimnazjum Akademickiego, od czerwca 1695 studenta w Rostocku, w 1698 w Lipsku, w 1700 kończącego tu studia teologiczne.
Pochowany w kościele św. Trójcy. Żegnał go wierszem żałobnym m.in. Andreas Gnospius. Do 1945 w północnej ścianie chóru kościoła św. Trójcy znajdowało się jego epitafium, wykonane najprawdopodobniej w początkach XVIII wieku z blachy miedzianej.
Bibliografia:
Aeltere Universitäts-Matrikeln. Universität Frankfurt a. O., hrsg. v. Ernst Friedländer, Bd. 2, Leipzig 1888, s. 195.
Album Academiae Vitebergensis, Bd. 6, 1644–1675; www.deutsche-digitale-bibliothek.de, s. 173.
Die Matrikel der Universität Rostock, hrsg. Adolph Hofmeister, Bd. 4, Rostock 1901, s. 3.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 186, 194, 255.
Praetorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ..., Danzig und Leipzig, 1760, s. 11, 13.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern, Königsberg 1834, s. 58, 62, 187.
Schmidt Paul, Die St. Trinitatis Kirche zu Danzig nach Vergangenheit und Gegenwart, Danzig 1901, s. 85.
Schnaase Eduard, Geschichte der evangelischen Kirche Danzigs actenmässig Dargestellt, Danzig 1863, s. 65 i n.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 2, 223.
