GWIAZDA ANDRZEJ, działacz polityczny, honorowy obywatel Gdańska

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >
Andrzej Gwiazda (w środku) podczas strajku sierpniowego 1980
Joanna Duda-Gwiazda i Andrzej Gwiazda podczas uroczystości pogrzebowych Anny Walentynowicz na cmentarzu Srebrzysko, 21 IV 2010

ANDRZEJ GWIAZDA (ur. 14 IV 1935 Pińsk, obecnie Bialoruś), działacz polityczny, honorowy obywatel miasta Gdańska. Syn Stanisława (1907 – 1990 Gdańsk), marynarza Flotylli Rzecznej Marynarki Wojennej, po klęsce wrześniowej 1939 osadzonego w obozie jenieckim, i Zofii (1908 – 1991 Gdańsk). Brat Anny (3 XI 1949 – XI 2023 Gdańsk), absolwentki Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej i Wydziału Malarstwa Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku, architektki, malarki, graficzki, radnej sejmiku województwa pomorskiego z listy Prawa i Sprawiedliwości (PiS).

W kwietniu 1940 wywieziony z matką i babcią do kołchozu w Kazachstanie, w czerwcu 1946 powrócił do Polski, w latach 1946–1948 mieszkał z rodzicami w Chorzowie. W Gdańsku od 1948, od kwietnia 1951 do czerwca 1953 uczeń szkoły średniej w Nowym Porcie, 1953–1956 i po wznowieniu (1957–1961) studiował na Wydziale Elektroniki Politechniki Gdańskiej (PG).

W latach 1961–1962 zatrudniony w Pracowni Geodezyjnej Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, 1962 w Zakładzie Urządzeń Radiowo-Telewizyjnych w Gdańsku, 1962–1963 w Gdańskich Zakładach Radiowych T-18 ( „Unimor”). Od października 1963 do kwietnia 1964 kontynuował naukę na studiach wieczorowych Wydziału Elektroniki PG. W okresie 1964–1966 pracował w Gdańskich Zakładach Teletechnicznych, w 1966–1973 jako konstruktor, następnie starszy asystent w Instytucie Cybernetyki PG, a w 1973–1998 jako inżynier (ostatnio wykonywana praca: specjalista do spraw elektroniki) w Zakładach Okrętowych Urządzeń Elektrycznych i Automatyki Elmor (z przerwą od marca 1983 do czerwca 1990 – zwolniony z pracy z przyczyn politycznych, pozostawał bez zatrudnienia).

W marcu 1968 uczestniczył w wiecach studenckich na PG, w grudniu 1970 w protestach robotniczych w Gdańsku. W listopadzie 1976 wspólnie z żoną Joanną Dudą-Gwiazdą napisał list do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, w którym popierał działania Komitetu Obrony Robotników (KOR), w 1977 współpracownik Biura Interwencyjnego Komitetu Samoobrony Społecznej KOR w Trójmieście. 29 IV 1978 współzałożyciel i działacz Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, członek Komitetu Założycielskiego, redaktor „Robotnika Wybrzeża”, wielokrotnie zatrzymywany na 48 godzin, poddawany rewizjom.

15 VIII 1980 inicjator strajku w Elmorze; członek Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej, jeden z głównych negocjatorów ze strony strajkujących. Od września 1980 w „Solidarności”, wiceprzewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego, wiceprzewodniczący Krajowej Komisji Porozumiewawczej, w lipcu 1981 delegat na I Wojewódzki Zjazd Delegatów Regionu Gdańskiego, członek Zarządu Regionu, delegat na Pierwszy (I) Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”, członek Komisji Krajowej, rywalizował z Lechem Wałęsą w wyborach na przewodniczącego związku. 29 XI 1981 w proteście przeciw niedemokratycznym (jego zdaniem) metodom kierowania Związkiem przez Lecha Wałęsę odszedł z Zarządu Regionu. W latach 1980–1981 członek Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Poległych Stoczniowców 1970.

13 XII 1981, w stanie wojennym, internowany w ośrodku odosobnienia w Strzebielinku, następnie w Warszawie-Białołęce, 22 XII 1982 aresztowany, osadzony w Areszcie Śledczym Warszawa-Mokotów, zwolniony w lipcu 1984. 16 XII 1984 aresztowany podczas próby zorganizowania obchodów rocznicowych pod pomnikiem Poległych Stoczniowców 1970, skazany na trzy miesiące więzienia, osadzony w Areszcie Śledczym w Gdańsku, w czasie odbywania kary skazany w lutym 1985 przez Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim na dwa miesiące więzienia („za wznoszenie okrzyków” 7 XII 1984), osadzony w Areszcie Śledczym w Zabrzu, zwolniony 15 V 1985. W latach 1986–1991 pracownik firmy Absolwent (zajmował się pracami malarskimi na wysokościach).

W kwietniu 1987 współzałożyciel Grupy Roboczej Komisji Krajowej domagającej się zwołania Komisji Krajowej w składzie z roku 1981. W kwietniu 1988 wyjechał z żoną w kilkumiesięczną podróż do Francji, Wielkiej Brytanii, USA i Kanady, gdzie informował o sytuacji w Polsce, zbierał środki finansowe na działalność (wydatkowane przy reaktywowaniu pisma „Poza Układem”). W 1989 przeciwnik obrad okrągłego stołu. W 1993 bezskutecznie ubiegał się wybór do Sejmu RP z ramienia Otwartej Kampanii „Poza Układem”. W okresie 1989–1997 (z żoną) współtwórca reaktywowanego pisma „Poza Układem”; 1989–1993 współzałożyciel i działacz Wolnych Związków Zawodowych. Od 1999 na emeryturze.

W latach 2007–2010 członek Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej, od 2019 członek rady Instytutu Dziedzictwa Solidarności. W 2000 nadano mu honorowe obywatelstwo miasta Gdańska, w 2006 został odznaczony Orderem Orła Białego, w 2018 otrzymał Krzyż Wolności i Solidarności. 22 XII 2021 Sąd Apelacyjny w Gdańsku przyznał mu 400 000 zł odszkodowania za rok internowania w stanie wojennym; w lipcu 2022 Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie przyznał mu 478 000 zł tytułem zadośćuczynienia i 464 000 zł odszkodowania; 22 III 2023 Sąd Najwyższy podniósł kwotę odszkodowania, łącznie nakazując wypłacić 1,3 mln zł.

Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania
Partner Główny



Wydawca Encyklopedii Gdańska i Gedanopedii


Partner technologiczny Gedanopedii