KASZTELAN

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >

KASZTELAN. W okresie istnienia księstwa gdańskiego ( Sobiesławice) i przynależności Gdańska do państwa piastowskiego (XIII wiek – 1308) urzędnik ziemski, zwierzchnik grodu gdańskiego (gdzie rezydował; zamek) i podległego mu terytorium (tzw. kasztelanii), podstawowej jednostki administracyjnej księstwa. Do jego zadań należało zapewnienie bezpieczeństwa grodu i zarządzanego obszaru, dowodzenie pochodzącym stąd rycerstwem, ściąganie danin od mieszkańców i sądownictwo nad nimi. Stopniowo spod jego kompetencji wyłączano majątki osadzane na prawie niemieckim ( prawo lubeckie, prawo chełmińskie).

Początkowo kasztelanowi gdańskiemu podlegał gród gdański i obszar od Morza Bałtyckiego na wysokości Żarnowca, dalej granice wyznaczały okolice obecnego Wejherowa, Kielna, Żukowa, Czapielska, Pręgowa, Warcza, Rusocina i Żuław Steblewskich. W połowie XIII wieku z kasztelanii gdańskiej wydzielono nową, z siedzibą w Pucku, sięgającą do obecnej Gdyni włącznie. Zastępcą kasztelana był wojski.

Po zajęciu Pomorza Wschodniego przez Krzyżaków w 1308 (zob. rzeź Gdańska w 1308) urząd zlikwidowany poprzez nieobsadzenie funkcji po śmierci ostatniego posiadacza godności. Po wojnie trzynastoletniej i powrocie Gdańska w granice Polski, od 1467 kasztelanami gdańskimi nazywano kasztelanów pomorskich, administracyjnie z miastem i jego posiadłościami nie mieli oni jednak nic wspólnego.

Kasztelanowie gdańscy od XIII do początku XIV wieku
1242–1243 Gniewomir później wojewoda gdański
1267 Jan
1273–1294 Andrzej z Lublewa jednocześnie sędzia gdański
1297–1298 Unisław z Lublewa wcześniej podkomorzy i wojewoda gdański
1303–1304 Piotr „Vust”, „Wost” wcześniej podkomorzy gdański
1304–1314 Wojciech wcześniej kasztelan pucki
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania
Partner Główny



Wydawca Encyklopedii Gdańska i Gedanopedii


Partner technologiczny Gedanopedii