PABIŚ ZYGMUNT, inżynier budowy okrętów, stoczniowiec
| < Poprzednie | Następne > |
ZYGMUNT SZCZEPAN PABIŚ (14 XI 1932 Złotki-Starowieś, pow. wołkowyski, obecnie Białoruś – 11 I 2025 Gdańsk), inżynier budowy okrętów, pracownik Stoczni Gdańskiej (SG). Syn Stefana (3 VIII 1910 Polowa powiat Łask – 13 VIII 2003 Gdańsk), od 1935 prowadzącego warsztat stolarsko-ciesielski w Rososzku, w 1939 walczącego w 4. Batalionie Fortecznym z Grodna w obronie Lwowa, od 22 IX w niewoli z niewoli rosyjskiej, z której zbiegł. Po powrocie do domu uruchomił młyn, był podporucznikiem Armii Krajowej (AK) ps. „Stefan”. Po wojnie dowódca antykomunistycznego Bojowego Oddziału Armii, 21 IV 1947 ujawnił się, 30 I 1948 został aresztowany, 30 VI 1950 skazany przez Sąd Wojskowy w Olsztynie na karę śmierci, którą 5 X 1950 prezydent Bolesław Bierut zamienił na karę dożywotniego więzienia, zwolniony z więzienia 16 III 1955. Matka, Weronika Eleonora z domu Werpachowska (27 IX 1911 – 7 V 1969), w czasie nieobecności męża prowadziła warsztat stolarski zatrudniający kilku pracowników; członkini AK, ps. „Wera”, w początkach 1945 (była wówczas w ciąży) została aresztowana przez NKWD, więziona w Podrośli, następnie w Lidzie. Brat Tadeusza (ur. Złotki-Starowieś), inżyniera budowy okrętów w SG, Stanisławy, absolwentki Wydziału Łączności Politechniki Gdańskiej (PG), pracownicy Zakładów Radiowych „Eltra” w Bydgoszczy, Teresy, sekretarki, Zbigniewa I (zm. 1944) oraz Zbigniewa II (30 VIII 1945 – 5 XII 2023 Toruń), geodety.
Od początków listopada 1945 mieszkał z rodziną w Bobolicach, następnie w Szczytnie, gdzie ojciec otworzył zakład stolarski. W 1948 ukończył tam szkołę podstawową. Z uwagi na sytuację ojca, rodzina była objęta stałym nadzorem Urzędu Bezpieczeństwa, jesienią 1949 aresztowany z matką i kuzynką Krystyną Sobolewską, wypuszczony na wolność po przesłuchaniu. Kiedy ukończył pierwszą klasę szkoły zawodowej, znajomi ojca pomogli mu przedostać się do Gdańska.
Od października 1950 uczeń Publicznej Średniej Szkoły Metalowej Centralnego Zarządu Przemysłu Okrętowego przy SG, następnie Państwowego Liceum Budownictwa Okrętowego („Conradinum”). Od września 1952 odbywał zasadniczą służbę wojskową w Ośrodku Szkolenia Marynarki Wojennej w Ustce, gdzie w 1953 uzyskał dyplom sternika morskiego. Od 28 VIII 1953 student Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej w Gdyni, na Wydziale (fakultecie) Technicznym. 6 X 1955 wydalony z wojska i z uczelni. Od 20 X 1955 planista na Wydziale Ślusarni Okrętowej W-3 SG. Ukończył ostatnią klasę „Conradinum”, od czerwca 1956 technik o specjalności urządzenia siłowni okrętowych. Od 1 IV 1958 pracował jako planista w Centralnej Rozdzielni Dokumentacji, w której kierownikiem był Bolesław Fac.
15 VIII 1958 ukończył kurs mistrzowski, pełnił funkcję majstra w specjalności wyposażenie statku. Współpracował z kierownikiem budowy inż. Zbigniewem Horewiczem oraz głównym inżynierem budowy inż. Edmundem Stachowiakiem przy budowie pierwszej bazy śledziowej „Siewierodwińsk” (typ B-62/1) na Wydziale K-3. 1 II 1960 otrzymał awans na stanowisko młodszego budowniczego SG, a 1 VI 1961 na budowniczego statków.
W latach 1963–1967 studiował wieczorowo na Wydziale Budowy Okrętów PG, inżynier mechanik budownictwa okrętowego. W 1964 wchodził w skład zespołu czterech budowniczych, którzy kierowali pracami przy budowie bazy-przetwórni „Rybnyj Murman” (typ B-64/3) dla radzieckiego armatora. Od jesieni 1964 pracował na stanowisku kierownika budowy bazy rybackiej „Polarnaja Zwiezda” (B-64/7). 1 II 1965 awansowany został na stanowisko starszego budowniczego. W 1966 był kierownikiem budowy prototypowej bazy przetwórni „Gryf Pomorski” (B-67/1), na początku 1967 „Pomorze” (B-67/2).
Od 15 XI 1967 do 17 VI 1970 był kierownikiem nowo powstałego Wydziału Konserwacyjno-Malarskiego W-1. W grudniu 1968 ukończył kurs dydaktyczno-metodyczny według programu Głównego Inspektoratu Pracy oraz Centralnej Rady Związków Zawodowych dotyczący zagadnień związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy, dzięki czemu zdobył kwalifikacje do nauczania zawodu. Od 3 VII 1970 do września 1971 brał udział w rejsie jako inżynier gwarancyjny prototypowego chłodniowca „Aleksandra Kołłontaj” (typ B-443/1) dla radzieckiego armatora. Po powrocie został kierownikiem budowy bazy-przetwórni „Rybak Baltiki” (typ B-69/21). Następnie kierował budową jachtu „Gedania” (B-77) oraz drobnicowca „Kwidzyn” (B-472/1).
Kierował pracami Biura Budowy B3, zarządzając pracą 25 kierowników budowy i budowniczych baz–przetwórni rybnych. Biuro prowadziło też budowę innych statków, m.in. towarowych wielozadaniowców dla Kolumbii. 9 VI 1977 wypłynął w rejs jako inżynier gwarancyjny na jednym z nich – „Ciudad de Santa Marta” (typ B-464/3). W latach 1979–1981 pod jego kierownictwem Biuro przekazało do eksploatacji radzieckiemu armatorowi sześć baz-konserwiarni (typ B-670). Po wprowadzeniu stanu wojennego (13 XII 1981), podczas którego w SG spadła produkcja, ponownie zaangażowany był w budowę wielozadaniowców dla Kolumbii. Pracę w SG zakończył 27 XII 1990.
W latach 1992–2010 pracował jako kierownik nadzoru remontów statków w firmie Muehlhan Machine Service (MMS, na terenie Stoczni Gdyńskiej), m.in. „Obrońcy Poczty”, „Kopalnia Boryna”, „Atria”, „Altair” oraz urządzeń technicznych (m.in. silnika wieży wiertniczej ropy na Morzu Bałtyckim), w Polsce i za granicą, m.in. w Urugwaju i w Nowej Zelandii. Na przełomie 2009/2010 na zlecenie MMS kierował remontem statku rybackiego „Dalmor II” (trawler-przetwórnia typu B-408/30, wybudowany w SG, w 1987 wprowadzony do eksploatacji) w porcie Montevideo w Urugwaju.
Od 2005 współorganizował coroczne spotkania budowniczych i zasłużonych pracowników SG, początkowo w Tawernie „Mestwin” (ul. Straganiarska), następnie w restauracji „Czardasz” (ul. Śląska). Od 2015 z Zygmuntem Tyską i Tadeuszem Deptałą organizował w Europejski Centrum Solidarności (ECS) spotkania byłych pracowników SG. Nagrania z prowadzonych wykładów oraz rozmów zdeponowano w zbiorach „Mediateki” ECS.
Członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR), od 1 IX 1980 NSZZ „Solidarność”. Odznaczony Srebrnym (1963) i Złotym (1964) Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1975), medalem „30-lecia Stoczni Gdańskiej” (1975), odznaką „Za zasługi dla Gdańska” za działalność wspomagającą I Liceum Ogólnokształcące (którego Stocznia była opiekunem) (1977). Otrzymał tytuł honorowy „Zasłużony Stoczniowiec Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej” (1979). W 1976 zwyciężył w plebiscycie czytelników „Wieczoru Wybrzeża” i otrzymał tytuł „Gdańszczanina 1976”. Autor książek: Wicher historii (2014), poświęconej losom ojca, oraz własnych wspomnień Niewykryty przez służby PRL w Stoczni Gdańskiej (2023).
Od 1 IX 1956 żonaty był z Jadwigą z domu Hajduk (ur. 31 I 1935 Postawy, woj. wileńskie, obecnie Białoruś), nauczycielką biologii w Szkole Podstawowej nr 47 w Gdańsku-Chełmie oraz Szkole Podstawowej nr 71 w Gdańsku- Przymorzu (Małym). Ojciec uczennic I LO Małgorzaty (ur. 1 III 1958 Gdańsk), absolwentki Wydziału Budownictwa Lądowego PG, oraz Iwony (31 VIII 1960 Gdańsk – 29 XI 2020 Gdańsk), zamężnej Beszczyńskiej, absolwentki Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego, kierowniczki Działu Ochrony Przyrody i Edukacji Ekologicznej w Wojewódzkim Ośrodku Ochrony Środowiska w Gdańsku, od 29 VI 2020 członkini Regionalnej Rady Ochrony Przyrody w Gdańsku.
Od 1955 mieszkał w hotelu robotniczym przy ul. Klonowicza w Gdańsku-Wrzeszczu. Od 1958, po ślubie przeniósł się do przystosowanego dla rodziny mieszkania (z przekształconej świetlicy) w tymże hotelu. Od 1961 mieszkał na Przymorzu przy ul. Śląskiej, od 1965 przy ul. Lecha Kaczyńskiego (dawniej Dąbrowszczaków). Pochowany 18 I 2025 na cmentarzu Srebrzysko.
Bibliografia:
Informacje Jadwigi Pabiś oraz Tadeusza Deptały.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku, sygn. IPN Gd BU 1302/1.
Refernce list. List of ships built in the years 1949–1994 (up to 31 VIII 1994), Stocznia Gdańska S.A.
Nawrocki Andrzej, Trzeciak Andrzej, Jak działała Stocznia Gdańska, Gdańsk 2022.
Stocznia Gdańska jaką pamiętamy. Wspomnienia stoczniowców, cz. 1, red. Andrzej Nawrocki i Zbigniew Szczypiński, Pelplin 2020–2021.
Trzeciak Andrzej, Stocznia Gdańska. Miejsca, ludzie, historie, Gdańsk 2020.
Jarosiński Dariusz, Darowane życie przez Bieruta, „Opinie Olsztyn” 27 II 2020, https://opinie.olsztyn.pl/historia/darowane-zycie-przez-bieruta/.
