RACKI ALEKSANDER, obrońca Poczty Polskiej w 1939, honorowy obywatel Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
ALEKSANDER RACKI (14 X 1903 Grudziądz – 5 X 1939 Gdańsk–Zaspa), pocztowiec, obrońca Poczty Polskiej, honorowy obywatel miasta Gdańska. Syn mistrza kowalskiego Jana Rackiego (8 IV 1867 Majewo koło Gniewa – 1916 Gdańsk) i Marianny z domu Szmergalskiej (11 IX 1869 Ostrowite koło Gniewa – 1926 Gdańsk). Brat m.in. Moniki (ur. 21 IV 1890 Jeleń Szlachecki koło Gniewa), Marty (ur. 1 VII 1891 Grabowo koło Starogardu Gdańskiego), Józefa (ur. 28 VII 1893 Bobowo koło Starogardu Gdańskiego), Leonarda Franciszka (23 III 1898 Grudziądz – 17 X 1977 Republika Federalna Niemiec), Alfonsa (14 IV 1908 Grudziądz – 5 IX 1944 Francja) oraz Feliksa (1 X 1909 – 11 VI 1966).
Od 12 II 1922 w służbie Poczty Polskiej w II Wolnym Mieście Gdańsku (WMG). Woźny pocztowy w Polskim Urzędzie Pocztowo-Telegraficznym Gdańsk 3 (przemianowanym w 1926 na Gdańsk 1) przy Heveliusplatz (pl. Obrońców Poczty Polskiej), następnie pocztylion i ekspedient tamże. 3 V 1939 uniemożliwił Niemcom zerwanie polskiej chorągwi, którą wywiesił w domu z okazji święta Konstytucji 3 Maja. 1 VII 1939 w trakcie pełnienia służby został pobity przez hitlerowców (Niemcy pobili wówczas także Stanisława Reetza). Należał do Pocztowego Klubu Sportowego, Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, Towarzystwa Ludowego „Gwiazda”, Tajnej Organizacji Wojskowej oraz Związku Zawodowego Pracowników Poczt, Telegrafów i Telefonów (od 1 X 1924).
1 IX 1939 wziął udział w obronie Poczty Polskiej w Gdańsku i dostał się do niewoli. Od 3 września był przetrzymywany w kazamatach koszar na Biskupiej Górce. 8 IX 1939 został wraz z 27 obrońcami poczty postawiony przed Sądem Polowym Grupy Eberhardta. Rozprawa odbyła się w budynku sądu krajowego przy Neugarten 31/33 (ul. Nowe Ogrody). Skazany na karę śmierci, został rozstrzelany na terenie zespołu strzelnic policyjnych na Zaspie (zob. Wachsturmbann Eimann SS). Jego szczątki odnaleziono 27 VIII 1991 i po ekshumacji pochowano uroczyście 5 IV 1992 na Cmentarzu Ofiar Hitleryzmu na Zaspie.
Odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi za zasługi na polu pracy narodowej; odznaczenie wręczono 22 VIII 1932 w siedzibie Komisarza Generalnego RP w Gdańsku. Pośmiertnie uhonorowany Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari, nadanym 14 VI 1971 przez Augusta Zaleskiego, prezydenta RP na Uchodźstwie, oraz Krzyżem Walecznych nadanym 30 VIII 1990 przez prezydenta Wojciecha Jaruzelskiego. 21 V 1998 otrzymał wraz z pozostałymi obrońcami Poczty Polskiej honorowe obywatelstwo miasta Gdańska. W tym samym roku został zrehabilitowany przez Sąd Krajowy w Lubece. Upamiętniony na tablicy poświęconej obrońcom Poczty Polskiej przy wejściu do budynku dawnego Polskiego Urzędu Pocztowo-Telegraficznego Gdańsk 1 przy pl. Obrońców Poczty Polskiej 1-2.
Od 1929 był żonaty z poślubioną w Barłożnie Pelagią z domu Flizikowską (26 V 1907 Mirotki koło Starogardu Gdańskiego – 3 VI 1982 Gdańsk), córką rolnika Jana Flizyka vel Flisika vel Flizikowskiego, i Anny z domu Glaza. Miał dzieci: Alfonsa Jana (14 IV 1930 Gdańsk – 25 III 2002 Skórcz), Irenę, po mężu Migowską (5 V 1931 Gdańsk – 7 III 1990 Starogard Gdański), Jadwigę (26 VII 1932 Gdańsk – 17 III 2018 Kościerzyna), Mariannę Elżbietę, po mężu Wenta (ur. 27 X 1933 Gdańsk), Krystynę Łucję, po mężu Smukała (20 XII 1934 Gdańsk – 13 IX 2020 Kartuzy), Edmunda Stanisława (23 III 1936 Gdańsk – 15 XI 2006), Teresę Urszulę, po mężu Jarecką (7 IV 1939 Gdańsk – 14 I 2013).
Mieszkał na Marineweg (obecnie ul. Klonowicza) 20. W dniach poprzedzających wybuch II wojny światowej wysłał żonę i dzieci do teściowej w Mirotkach. Po otrzymaniu zawiadomienia o jego śmierci rodzina powróciła do Gdańska, ale mieszkanie zastała zaplombowane. Od 10 do 17 października była przetrzymywana w stajni w obozie dla Polaków w Nowym Porcie, następnie została osadzona wraz z innymi rodzinami polskich pocztowców w budynku zajętego przez Niemców Polskiego Urzędu Pocztowego Gdańsk 3 (tzw. poczta morska), w którym przebywała przez kilka miesięcy. W późniejszym okresie mieszkała pod adresem Troyl 13d (Przeróbka). Do swojego mieszkania powróciła w lipcu 1945.
Bibliografia:
Archiwum Muzeum Poczty Polskiej – Oddział Muzeum Gdańska, Relacja Alfonsa Rackiego.
Archiwum rodzinne Bernadetty Rynkowskiej.
„Dziennik Bałtycki” 29 VIII 1991, nr 201.
„Gazeta Gdańska” 24 VIII 1932, nr 193.
„Gazeta Pomorska” 4 VII 1939, nr 151.
Gdańsk 1939. Wspomnienia Polaków-Gdańszczan, wybór i opracowanie Brunon Zwarra, Gdańsk 1984.
Schenk Dietrich, Poczta Polska w Gdańsku. Dzieje pewnego niemieckiego zabójstwa sądowego, Gdańsk 1999.
