Tekst źródłowy strony NOWIEC

{{paper}}
[[File: Nowiec.jpg |thumb| Osiedle Nowiec, 2021]]
'''NOWIEC''' (1342 Nantz, nast. Novitz, Nauitz, Nawtz), obecnie część osiedla [[BRĘTOWO | Brętowo]], administracyjnej jednostki pomocniczej Gdańska ([[ADMINISTRACYJNY PODZIAŁ I TERYTORIALNY ROZWÓJ GDAŃSKA | administracyjny podział]]). Pierwotnie wieś założona przez [[CYSTERSI | cystersów]] z Oliwy na gruntach nadanych w 1283 roku przez księcia [[MŚCIWOJ II | Mściwoja II]]. Wzmiankowana po raz pierwszy w 1342, z centrum przy obecnym zachodnim ciągu ul. Potokowej i Matemblewskiej (wcześniej: Kiełpińskiej). W połowie XVI wieku wieś opuszczona, następnie obszar wypuszczany przez klasztor oliwski w długoletnią dzierżawę.<br/><br/>
W 1612 gospodarzył tu Heinrich Kirckoff, istniała kuźnica żelaza i folusz. W XVII wieku właścicielami byli: rajca gdański (od 1641) Salomon Giese (12 XI 1590 Gdańsk – 17 VI 1651 Gdańsk, syn burmistrza gdańskiego Konstantina Giesego), następnie Balthasar Preuss, od roku 1694 Johann von Lerchenfeld, właściciel sąsiedniego Brętowa, połączonego po zakupie z Nowcem. Wdowa po Johannie von Lerchenfeldzie przekazała w 1728 roku posiadłość zięciowi, gdańskiemu kupcowi Paulowi Paleskemu. Z powodu zniszczenia w 1734 przez wojska rosyjskie Paleske w 1738 odsprzedał swoje prawa do Nowca i Brętowa cystersom z Oliwy. Nad odbudową wsi w latach 1739–1742 pieczę sprawował wyznaczony przez konwent cysterski Johann Reinald Kluw.<br/><br/>
Zachowane dwa zespoły pomłyńskie i domy młynarzy z XIX wieku: górny, przy ul. Potokowej 22 (u zbiegu ul. Potokowej i Matemblewskiej), i dolny, przy ul. Potokowej 15. W XIX wieku funkcjonowała cegielnia (na południe od Strzyży i młyna górnego). Obecnie rozbudowujące się osiedle domków jednorodzinnych i bloków o niskiej zabudowie. {{author:RED}}[[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]]