STOCZNIA GDAŃSKA. DREWNOWCE SERII B45
| < Poprzednie | Następne > |
DREWNOWCE SERII B45 o nośności 6150 DWT (z załadunkiem) budowane były w Stoczni Gdańskiej w latach 1961–1968. Były to jednostki łączące cechy masowca i drobnicowca, przeznaczone głównie do przewozu drewna. Jednostki transportowały także inne ładunki masowe: zboże, cukier, węgiel, rudę. Zostały wyodrębnione ze względu na swoją specyficzną konstrukcję, gdyż ich kadłuby były wzmocnione, a kształt dziobnicy przypominał lodołamacz. Potocznie nazwano je „lesowozami”, podobnie jak ich poprzednicy – 16 statków serii B514.
Statek został zaprojektowany w Centralnym Biurze Konstrukcji Okrętowych pod kierownictwem głównych projektantów Andrzeja Gralewskiego przy wsparciu Zbigniewa Ostrowskiego. Za projekt siłowni odpowiadał Władysław Malawka. Konstruktorzy wykorzystali wnioski płynące z eksploatacji drewnowców serii B514 kierowane ze strony zamawiającego. Funkcję głównego inżyniera budowy, podobnie jak przy jednostkach typu B514, pełnili Tadeusz Deptała, Andrzej Gawęda, Jerzy Skotniewski, Ryszard Wójcik oraz Jerzy Wroński.
Ulepszone jednostki typu B45 były statkami jednośrubowymi, z jednym pokładem ciągłym. Siłownia znajdowała się na śródokręciu. Statek napędzany był spalinowym silnikiem okrętowym „Gdańsk”. Zastosowanie tego silnika pozwoliło na zwiększenie prędkości statków. Ponadto wprowadzono modyfikacje konstrukcyjne kadłuba z wiązaniem wzdłużnym dna i pokładu. Kadłuby nadal były wzmocnione przeciwlodowo (posiadały one tzw. międzywręgi), dzięki czemu były przystosowane do przewozu ładunków w strefie Oceanu Arktycznego w lodzie łamanym.
Statek posiadał cztery odpowiednio zaprojektowane ładownie. Ich łączna pojemność dla przewozu bel drewna wynosiła 7524 m³, natomiast dla ziarna 8291 m³. Dwie ładownie znajdowały się w części dziobowej, dwie kolejne w części rufowej. Pokład wyposażone był w ogromne luki, o większych rozmiarach niż na innych statkach. Drewnowiec posiadał trzy maszty dwunożne. Był wyposażony w następujące urządzenia dźwigowe: jeden bom 50 ton o długości 17 m, jeden 15-tonowy o długości 16 m oraz osiem 5-tonowych, a także osiem elektrycznych wind ładunkowych oraz osiem wind topenantowych. Z uwagi na specyfikę ładunku i ryzyko pożaru, posiadały dodatkowe urządzenia gaśnicze w postaci zraszaczy pokładów zewnętrznych. Z kolei przy wyposażeniu wnętrz wykorzystywano w szerszym niż dotąd zakresie materiały i tworzywa sztuczne.
Statki miały długość całkowitą 123,88 m; szerokość na wręgach – 16,70 m; wysokość do pokładu głównego – 8,40 m; zanurzenie do znaku ładunkowego – 7,00 m z drewnem i 6,80 m normalne. Z ładunkiem rozwijały prędkość do 16 węzłów. Drewnowce posiadały nieograniczony rejon pływania oraz zasięg do 9000 mil morskich, znacznie więcej w porównaniu ze statkami typu B514 (6000 Mm). Załoga liczyła 44 osoby.
W trakcie prac nad serią znacząco skrócono cykl produkcji. Pierwszy statek budowano przez 12 miesięcy, ostatni przez 7,5 miesiąca. Wybudowano 67 jednostek tego typu w trzech wariantach, wszystkie dla radzieckiego Sudoimportu, który rozdysponowywał je wśród trzech armatorów – z Leningradu, Archangielska oraz Dalekiego Wschodu. Pierwotnie kontrakt zakładał dostarczenie 41 drewnowców, w trakcie jego realizacji zwiększono zamówienie o kolejne 26. Statki były budowane według przepisów Lloyd’s Register of Shipping pod nadzorem Morskiego Rejestru ZSRR na pochylniach zarówno Wydziału K-2 (Wydział Montażu Kadłubów „A”) jak i K-3 (Wydział Montażu Kadłubów „B”) Stoczni Gdańskiej. Prototypowym statkiem serii B45 był m/s „Belomorskles”.
Dzięki swojej konstrukcji i wyposażeniu statki typu B514 i B45 zostały wykorzystane przez ZSRR podczas kryzysu kubańskiego. W latach 1962-1963 służyły do przewozu wyposażenia wojskowego, pocisków balistycznych średniego zasięgu oraz innej broni na Kubę. Po zażegnaniu konfliktu, jednostki B514 i B45 były wykorzystywane do transportu radzieckich rakiet z Kuby do ZSRR.
W latach od 1958 do 1968 w Stoczni Gdańskiej wybudowano dwie serie B514 oraz B45 specjalistycznych statków, łącznie 83 drewnowce. Obok trawlerów rybackich trawlerów z serii B10 serii B10 oraz masowców (węglowców) serii B31, seria B45 była jedną z najdłuższych w historii zakładu. W grudniu 1968 „Dziennik Bałtycki” informował o uroczystym zamknięciu długiej linii tzw. „lesowozów”, nad których budową objął patronat utworzony w 1957 Związek Młodzieży Socjalistycznej. Zwodowany 1 IX 1965 m/s „Kraskino” był dwusetnym kadłubem zbudowanym na Wydziale K-2. 30 IX 1966 m/s „Kansk” (B45-III/54) zawierał pierwszą milionową tonę nośności zbudowanych przez Wydział K-3.
W 1968, za rozwój konstrukcji i seryjnej budowy statków–drewnowców arktycznych, Nagrodę Państwową Zespołową I stopnia otrzymali inżynierowie Jerzy Chełmiński, Bogdan Dębiński, Andrzej Gralewski, Romuald Gliszczyński, Karol Hajduga, Władysław Malawka, Zbigniew Ostrowski, Mieczysław Witkowski, Ryszard Wójcik. Kolejne statki wyspecjalizowane w transporcie drewna wybudowano w Stoczni Gdańskiej w latach 1987–1991: osiem jednostek serii B352.
| Numer | Nazwa | Położenie stępki | Wodowanie | Oddany do użytku | Zamawiający | Kraj | Matka chrzestna |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| B45-I/1 | „Belomorskles” | 2 X 1961 | 30 III 1962 | 31 X 1962 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-I/2 | „Bobruyskles” | 29 XI 1961 | 30 IV 1962 | 30 XI 1962 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-I/3 | „Belozerskles” | 5 III 1961 | 6 IX 1962 | 22 XII 1962 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-I/4 | „Amurskles” | 3 III 1962 | 29 IX 1962 | 20 III 1963 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-I/5 | „Braslavles” | 13 VIII 1962 | 3 XII 1962 | 28 V 1963 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-I/6 | „Angarales” | 9 VI 1962 | 31 X 1962 | 31 V 1963 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-I/7 | „Altayles” | 4 X 1962 | 31 XII 1962 | 28 VI 1963 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-I/8 | „Balakhnales” | 6 XII 1962 | 25 IV 1963 | 14 VIII 1963 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-I/9 | „Bureyales” | 3 IX 1962 | 22 XII 1962 | 30 VI 1963 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-I/10 | „Berezinales” | 12 I 1963 | 17 VI 1963 | 6 XI 1963 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-I/11 | „Kandalkshales” | 10 XI 1962 | 27 IV 1963 | 27 IX 1963 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-I/12 | „Sayanyles” | 24 IV 1963 | 19 VIII 1963 | 29 XI 1963 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-I/13 | „Pripyatles” | 10 I 1963 | 12 VI 1963 | 19 X 1963 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-I/14 | „Selengales” | 18 VI 1963 | 4 X 1963 | 31 XII 1963 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-I/15 | „Sakhalinles” | 10 V 1963 | 17 VIII 1963 | 15 XII 1963 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/16 | „Tayga” | 21 VIII 1963 | 30 XI 1963 | 11 IV 1964 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/17 | „Mironych” | 26 VI 1963 | 6 XI 1963 | 6 IV 1964 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/18 | „Bratskles” | 7 X 1963 | 31 XII 1963 | 2 VI 1964 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/19 | „Valdayles” | 2 IX 1963 | 23 XII 1963 | 3 VI 1964 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/20 | „Tulomales” | 2 XII 1963 | 14 III 1964 | 26 VI 1964 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/21 | „Vitimles” | 9 XI 1963 | 14 III 1964 | 30 VI 1964 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/22 | „Vilyuyles” | 4 I 1964 | 14 V 1964 | 20 VIII 1964 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/23 | „Vetlugales” | 6 I 1964 | 20 IV 1964 | 12 IX 1964 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/24 | „Uralles” | 18 III 1964 | 30 VI 1964 | 30 IX 1964 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/25 | „Tobolles” | 20 III 1964 | 27 VI 1964 | 17 X 1964 | Sudoimport | ZSRR | Henryka Seroczyńska, żona montera kadłubów z Wydziału K-3 |
| B45-II/26 | „Segezhales” | 16 V 1964 | 20 VIII 1964 | 30 XI 1964 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/27 | „Vychegdales” | 5 V 1964 | 12 IX 1964 | 22 XII 1964 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/28 | „Konoshales” | 6 VII 1964 | 30 IX 1964 | 29 XII 1964 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/29 | „Sungari” | 29 VIII 1964 | 21 XI 1964 | 16 III 1965 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/30 | „Nikolay Mironov” | 4 VII 1964 | 6 XI 1964 | 25 III 1965 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/31 | „Argun” | 4 X 1964 | 22 I 1965 | 15 V 1965 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/32 | „Tyumen” | 8 XI 1964 | 27 II 1965 | 23 VI 1965 | Sudoimport | ZSRR | Władysława Kochańska |
| B45-II/33 | „Vorkuta” | 15 IX 1964 | 11 I 1965 | 3 VI 1965 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/34 | „Naryan Mar” | 12 XI 1964 | 24 III 1965 | 31 VII 1965 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/35 | „Grodekovo” | 25 I 1965 | 30 IV 1965 | 11 XI 1965 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/36 | „Kholmsk” | 1 III 1965 | 4 VI 1965 | 30 IX 1965 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/37 | „Salekhard” | 20 I 1965 | 20 V 1965 | 9 XI 1965 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/38 | „Nordvik” | 27 III 1965 | 21 VII 1965 | 25 XI 1965 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/39 | „Taygonos” | 30 IV 1965 | 30 VII 1965 | 7 XII 1965 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-II/40 | „Kraskino” | 7 VI 1965 | 1 IX 1965 | 28 XII 1965 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/41 | „Tayshet” | 31 VII 1965 | 9 XI 1965 | 24 III 1966 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/42 | „Putyatin” | 24 V 1965 | 1 X 1965 | 28 III 1966 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/43 | „Bukhara” | 6 IX 1965 | 20 XII 1965 | 31 III 1966 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/44 | „Kungur” | 29 VII 1965 | 14 XII 1965 | 30 IV 1966 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/45 | „Kovda” | 4 X 1965 | 21 II 1966 | 31 V 1966 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/46 | „Voskresensk” | 8 XI 1965 | 22 II 1966 | 30 VI 1966 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/47 | „Zagorsk” | 20 XII 1965 | 31 III 1966 | 4 VII 1966 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/48 | „Shatura” | 12 XII 1965 | 30 IV 1966 | 30 IX 1966 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/49 | „Tuloma” | 26 II 1966 | 20 V 1966 | 30 IX 1966 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/50 | „Orekhovo-Zuyevo” | 2 IV 1966 | 2 VII 1966 | 31 X 1966 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/51 | „Elektrostal” | 23 V 1966 | 17 VIII 1966 | 30 XI 1966 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/52 | „Ruza” | 3 V 1966 | 22 VIII 1966 | 21 XII 1966 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/53 | „Barnaul” | 5 VII 1966 | 29 IX 1966 | 10 I 1967 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/54 | „Kansk” | 10 VI 1966 | 30 IX 1966 | 25 II 1967 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/55 | „Shadrinsk” | 21 VIII 1966 | 29 XI 1966 | 31 III 1967 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/56 | „Rubtsovsk” | 1 X 1966 | 30 XII 1966 | 30 IV 1967 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/57 | „Raychikhinsk” | 24 VIII 1966 | 31 XII 1966 | 8 VI 1967 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/58 | „Darasun” | 30 XI 1966 | 27 II 1967 | 30 VI 1967 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/59 | „Pobedino” | 31 XII 1966 | 30 III 1967 | 15 IX 1967 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/60 | „Poronin” | 3 III 1967 | 20 V 1967 | 29 IX 1967 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/61 | „Bodaybo” | 27 II 1967 | 30 V 1967 | 31 X 1967 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/62 | „Zabaykalsk” | 31 III 1967 | 6 VII 1967 | 25 XI 1967 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/63 | „Baykonur” | 31 V 1967 | 23 VIII 1967 | 20 XII 1967 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/64 | „Mekhanik Rybachuk” | 7 VII 1967 | 20 X 1967 | 19 II 1968 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/65 | „Ulan-Ude” | 22 VIII 1967 | 25 XI 1967 | 30 III 1968 | Sudoimport | ZSRR | Sabina Lubińska |
| B45-III/66 | „Dzuhrma” | 27 XI 1967 | 20 III 1968 | 25 VI 1968 | Sudoimport | ZSRR | |
| B45-III/67 | „Kathanga” | 21 III 1968 | 20 VI 1968 | 30 IX 1968 | Sudoimport | ZSRR | |
Bibliografia:
Informacje Tadeusza Deptały, Karola Hajdugi, Zygmunta Tyski.
Deptała Tadeusz, Typy statków ze Stoczni Gdańskiej, Gdańsk 2017 (maszynopis w zbiorach autorki).
Frąckowiak Miłosz, Statki Stoczni Gdańskiej 1947–2013, Gdańsk 2020 (maszynopisu z zasobów Karola Hajdugi w zbiorach autorki).
Historia budownictwa okrętowego na Wybrzeżu Gdańskim, red. Edmund Cieślak, Gdańsk 1972.
Historia Stoczni Gdańskiej, red. Konrad Koch, Jakub Kufl, Wojciech Polak, Przemysław Ruchlewski, Magdalena Staręga, Andrzej Trzeciak, Gdańsk 2018.
Jarecki Edward, Stocznia Gdańska im. Lenina. Życie społeczno-polityczne w latach 1945–1984, Warszawa 1985.
Reference list. List of ships built in the years 1949–1994, up to 31 August 1994 (zestawienie uzupełnione wykazem jednostek wybudowanych do czasu upadłości Stoczni Gdańskiej).
Wojciechowski Henryk, Stocznia Gdańska. Fakty i liczby, Gdańsk 1968.
